Перейти к содержимому


Фотография

Faydalı SözlərGözəl təsbitlər


  • Mövzuya cavab vermək üçün, avtorizasiyadan keçməlisiniz.
Bu mövzudakı ismarıc sayı: 11

#1 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 07 may 2014 - 02:47

Rağib Əl İsfahani (v. 502 h/1108 m) insanın üstünlüyü haqda danışarkən deyir:

 

الإنسان وإن كان هو بكوْنه إنسانًا أفضلُ موجودٍ فذلك بشرطِ أن يراعي ما به صارَ إنسانًا ، وهو العلْم الحقُّ والعملُ المحكَمُ ، فبقدَرِ وجودِ ذلك المعنى فيه يفضَّل ؛ ولهذا قيل : الناس أبناءُ ما يُحسِنون ، أي ما يعرِفون ويعمَلون مِن العلوم والأعمالِ الحسَنةِ

 

“İnsan, insanlığıyla yaradılmışların ən üstünüdür. Ancaq bu şərtlə ki, onu insan edən şeyə riayət etsin! Onu insan edən şey, doğru elm və düzgün əməldir. Elə isə onda bu xüsusiyyətin miqdarı nisbətində üstün tutular/insanlığı bu nisbətdədir.

Bu səbəblə belə deyilmişdir: İnsanlar yaxşılıqlarının övladlarıdır. Yəni: öyrəndikləri bilgi və yaxşı əməllərin.”

 

Qaynaq: Rağib Əl İsfahani: Əz Zəria ilə Məkərimiş Şəria: 79

Qahirə: Darus Sələm: 1428/2007


  • Abidin və Əbu Ömər Hənəfi bu ismarıcı bəyəndilər
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#2 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 07 may 2014 - 02:53

Nəfs tərbiyəsi haqqında ən gözəl əsər qələmə alanlardan biri, İbn Ataillah Əl İskəndəri (658-709 h/1260-1309 m) bir çox müsəlmanda müşahidə etdiyimiz “nafilələrə can atıb, fərzləri axsatmaq” haqqında deyir:

 

مِن علاماتِ اتباعِ الهوى المسارعةُ إلى نوافلِ الخيرات , والتكاسلُ عن القيام بالواجبات

 

“Hava və həvəsə tabe olmağın əlamətlərindən biri, nafilələrə can atıb, vacibləri/fərzləri yerinə yetirməkdə tənbəllik etməkdir.”

 

Qaynaq: İbn Ataillah Əl İskəndəri: Əl Hikəmul Ataiyyə: Maddə - 93


  • Abidin və Əbu Ömər Hənəfi bu ismarıcı bəyəndilər
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#3 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 19 avqust 2014 - 19:17

Zaman zaman oxuduğum kitablarda qarşıma gözəl təsbitlər çıxır. Onlardan biri Əbul Fəth Əş Şəhristəninin (479-548 h/1086-1153 m) Xariciləri düşüncə baxımından İblislə müqayisə edərkən ortaya qoyduğu təsbitdir:

 

وعنه نشَأ مذهبُ الخوارج ، إذ لا فرقَ بينَ قولِهم : لا حكْمَ إلا لله ، ولا نُحكِّم الرجالَ ، وبينَ قولِه : لا أَسجُد إلا لكَ

 

“Xaricilərin məzhəbi də öz əsasını İblisdən alıb. Çünki onların “hökm ancaq Allahındır”, “biz insanların hökmünə baş vurmarıq” sözüylə, İblisin “ancaq Sənə səcdə edərəm” sözü arasında heç bir fərq yoxdur!”

 

Qaynaq: Əbul Fəth Əş Şəhristəni: Əl Miləl vən Nihəl: 9

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1413/1992

 

Sadəcə söz bənzərliyi deyil, mahiyyətlər müqayisəsi olan bu təsbit həm İblisin həmdə Xaricilərin xəstəliyini ortaya qoyur. Hər ikisidə Allahın əmrinə rağmən “aşırı muvahhidlikdən” əziyyət çəkirlər!

Eyni xəstəliyin müxtəlif əlamətlərini günümüz “muvahhidlərində” görmək mümkündür...


  • Umm Maryam bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#4 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 26 oktyabr 2014 - 21:27

Hənbəli alimlərindən Əbul Fərəc İbnul Cəvzi (508-597 h/ 1114-1201 m) “sələf təvil etməmişdir” sözünə belə qarşılıq verir:

 

وكيف يُمكِن أن يُقال إن السلفَ ما استعمَلوا التأويلَ وقد ورَد في الصحيح عن سيد الكوْنَين صلى الله عليه وسلم أنه قدّم له ابنُ عباس وضوءَه فقال : «من فعل هذا» فقال : قلت : أنا يا رسول الله ، فقال : «اللهم فقّهْه في الدين وعلِّمْه التأويل» . فلا يخلو إما أن يكون الرسول أرادَ أن يدْعو له أو عليه ، فلا بدّ أن تقولَ أرادَ الدعاء له لا دعاءً عليه ، ولو كان التأويل محظورًا لكان هذا دعاءً عليه لا له

ثم أقول : لا يخْلو إما أن تقول : إن دعاءَ الرسول ليس مستَجابًا فليس بصحيح ، وإن قلتَ : إنه مُستجابٌ فقد تركتَ مذهبَك ، وبَطَل قولك : إنهم ما كانوا يقولون بالتأويل

 

“Necə demək olar ki “Sələf təvildən istifadə etməyib”, halbuki Səhihdə iki aləmin (insanların və cinlərin) ağasından – sallallahu aleyhi və səlləm – belə rəvayət edilmişdir:

“İbn Abbas Peyğəmbər üçün dəstəmaz suyu hazırlamışdı. Bunu kimin etdiyini sordu. İbn Abbas: “Ey Allahın elçisi mən etdim” dedi. Allah rəsulu onun üçün “Allahım onu dində fəqih qıl! Ona təvili öyrət!” deyə dua etdi.”

Burada iki variant mümkündür. Rəsulullah ya onun üçün dua, yada bəddua etmişdir. Təbii ki, bunun bəddua deyil dua olduğunu deyəcəksən. Əgər təvil pis şey olsaydı, bu söylənən dua yox, bəddua olardı.

Buna əlavə olaraq, ya Peyğəmbərin duası məqbul deyil deyəcəsən ki, bu doğru deyil. Əgər məqbul olduğunu desən, öz məzhəbini tərk etmiş olarsan və “onlar təvil etməmişlər” sözü batil olar.”

 

Qaynaq: İbnul Cəvzi: Məcəlis İbnil Cəvzi fil Mutəşəbih: 1/172

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə
 


  • Xətib Təbrizi bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#5 Xətib Təbrizi

Xətib Təbrizi

    Yeni

  • İstifadəçi
  • Pip
  • 79 ismarıc
  • Məkan:Bakı
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 30 oktyabr 2014 - 03:26

Mutasavvıflardan Əbu Həmid Əl-Qazali (450-505 h/1058-1111 m) "İhyau Ulumid Din" adlı kitabında demişdir.

 

فالعقل مثاله مثال الناصح المشير وقوة العدل هي القدرة ومثالها مثال المنفذ الممضي لإشارة العقل

والغضب هو الذي تنفد فيه الإشارة ومثاله مثال كلب الصيد فإنه يحتاج إلى أن يؤدب حتى يكون استرساله وتوقفه بحسب الإشارة لا بحسب هيجان شهوة النفس والشهوة مثالها مثال الفرس الذي يركب في طلب الصيد فإنه تارة يكون مروضاً مؤدباً وتارة يكون جموحاً فمن استوت فيه هذه الخصال واعتدلت فهو حسن الخلق مطلقاً ومن اعتدل فيه بعضها دون البعض فهو حسن الخلق بالإضافة إلى ذلك المعنى خاصة كالذي يحسن بعض أجزاء وجهه دون بعض

 

Ağıl, onun misalı muşavir məsləhitçinin misalıdır. Ədalətin qüvvəti bacarıqdır və onun misalı ağlın işarəsini həyata keçirən infazçının misalıdır. Qəzəb özündə işarənin keçərli olduğu şeydir. Onun misalı ov itinin misalıdır, çünki ov itinin ov arxasınca göndərilməsi və ya göndərilməməsi nəfsin istəyinin kürsəyə gəlməsinə görə yox, işarəyə görə olması üçün ov itinin ədəblənməyə ehitiyacı vardır. Şəhvət, onun misalı ov tələbi ilə minilən madyanın misalıdır. Çünki o gah öyrədilən, təlim görmüş olur, gah da kəhgir olur. Kimdə bu xislətlər bərabər ölçüdə və mötədildirsə , o , mütləq olaraq gözəl əxlaqlıdır. Bu xislətlərin bir qismi istisna, hər kimdə onların bir qismi düzgün biçimdədirsə, o, gözəl əxlaqlıdır. Xüsusən, bu mənaya əlavə olaraq, ( demək istəyirəm ki, bu şəxsin əxlaqının gözəlliyi)  vücudunun bəzi qismləri istisna, digər qismləri gözəl olan kəs(in gözəlliyi) kimi(dir).

 

Qaynaq: İhya Ulumu’d din, Əbu Hamid Qazali 3/ 71 

 Qahirə: Darul Hadis


  • Xətib Təbrizi bu ismarıcı bəyəndi

May peace and blessings be upon our Prophet Muhammad, his family, and Companions.

 

 


#6 Muslih

Muslih

    Mütəxəssis

  • Moderators
  • 886 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 22 fevral 2015 - 01:38

Fəxruddin Ər Razi (544-606 h/1150-1210 m) hədisçilərə yönəltdiyi tənqidlərdə deyir:

 

والعجَب مِن الحشَوية أنهم يقولون : الاشتغال بتأويل الآيات المتشابهة غيرُ جائز , لأنَّ تعْيِينَ ذلك التأويلِ مظنون . والقول في القرآن بالظنّ لا يجوز , ثم إنهم يتكلَّمون في ذات الله تعالى وصفاته بأخبارِ الآحاد ، مع أنها في غايةِ البُعْد عن القطْع واليقِين

فإذا لمْ يجوّزوا تفسيرَ ألفاظ القرآن بالطريق المظنونِ فبأنْ يمتنِعوا عن الكلام في ذاتِ الحق تعالى وفي صفاته ، بمجرَّدِ الروايات الضعيفةِ أولى

إن أجلَّ طبقاتِ الرواة قدْراً ، وأعلاهم منصَباً : الصحابة . ثم إنا نعلَم أن رواياتِهم لا تُفيد القطْعَ واليقينَ . والدليل عليه : أن هؤلاءِ المحدثينَ روَوا عنهم : أن كلَّ واحدٍ مِنهم طعَن في الآخر ، ونسبَه إلى ما لا ينبغي

أليس مِن المشهور : أن عمرَ طعَن في خالدِ بن الوليد , وأن ابنَ مسعودٍ وأبا ذرّ كانا يُبالغان في الطعْن في عثمان , ونُقِل عن عائشة – رضي الله عنها – أنها بالغَتْ في الطعْن في عثمان؟

وأليس أن عمرَ قال في عثمان : إنه كلَّف بأقاربه , وقال في طلحةَ والزبيرِ أشياءَ أخر تجري هذا المجرى؟

أليس أن علياً  رضي الله عنه – سمِع أبا هريرة يوماً كان يقول : أخْبرني خليلي أبو القاسم , فقال له علي : متى كان خليلا لك ؟

أليس أن عمرَ – رضي الله عنه – نهَى أبا هريرةَ عن كثرة الرواية؟

أليس أن ابنِ عباس طعَن في خبْر أبي سَعِيد في الصرْف ، وطعَن في خبر أبي هريرةَ في غَسْل اليدين؟

 

أن هؤلاءِ المحدثينَ يُجرّحون الرواةَ بأقلّ العِلَل ؛ أنه كان مائلاً إلى حبّ علي فكان رافضياً فلا تُقبَل روايتُه ، وكان معبَد الجُهَني قائلاً بالقَدَر فلا تُقبَل روايته ، فما كان فيهم عاقل يقول : إنه وصَف اللهَ تعالى بما يُبطِل إلهيَّته وربوبيَّته فلا تُقبَل روايتُه ، إنَّ هذا مِن العَجائب

 

"Həşəviyyənin halı necədə qəribədir! Onlar deyirlər: Mütəşəbih ayələri təvil etmək caiz deyil. Çünki, hərhansı bir mənaya təvili konkretləşdirmək zənndir. Quran (və ya Allah) haqqında zənnə dayanaraq fikir bildirmək caiz deyil!

Sonra isə, uca Allahın zatı və sifətləri haqqında əhəd xəbərlərə dayanaraq danışarlar. Halbuki, əhəd xəbərlər qətilik və yəqinlikdən çox uzaqdır.

Əgər Quran ləfzlərinin zənn yoluyla təfsirinə icazə vermirlərsə, o zaman uca Allahın zatı və sifətləri haqqında mücərrəd olaraq (əhəd olduğu üçün) zəif (sayılan) xəbərlərə əsaslanaraq danışmağı tərk etmələri daha öncəliklidir!

Ravilərin ən üstün təbəqəsi səhabələrdir. Biz bilirik ki, onların belə rəvayəti qətilik və yəqinlik ifadə etmir. Dediyimizin dəlili budur: Elə o mühəddislərin özləri, səhabələrdən bir birinə tən etmələrini və layiq olmayan şeylərə nisbət etmələrini nəql etmişlər.

Məgər bunlar məşhur şeylər deyilmi: Ömər Xalid bin Əl Vəlidə tən edərdi, İbn Məsud və Əbu Zərr Osmana çox tən edərdilər, Aişədən Osmana çox tən etdiyi nəql edilmişdir, Ömər Osmanın qohumbazlıq etdiyini söyləmişdir, Talha və Zubeyr haqda buna bənzər şeylər demişdi, Əli Əbu Hureyrənin "dostum Əbul Qasim mənə belə dedi" sözünün duyunca "o nə zamandan sənin dostun oldu" demişdi, Ömər Əbu Hureyrəyə çox hədis nəql etməyi qadağan etmişdi, İbn Abbas Əbu Səidin sarf haqqında, Əbu Hureyrənin əlləri yumaq haqqındakı xəbərlərinə tən etmişdi... (başqa örnəklər verməyə davam edir)

... Bu mühəddislər ən kiçik illətlərlə raviləri cərh edirlər. Məsələn: filan ravi Əli sevgisinə meyl edib, beləcə Rafiziliyə düşüb və dolayısıyla rəvayəti qəbul edilməz! Məbəd Əl Cuhəni qədər mövzusunda səhv mövqedə olub, dolayısıyla rəvayəti qəbul edilməz!

Ancaq bu mühəddislərin arasında bir ağıllı adam yoxdu ki, desin: filankəs Allahı, onun ilahiyyət və rububiyyətini batil edəcək bir şeylə vəsf edib, dolayısıyla rəvayəti qəbul edilməz! Bu əcayib bir şeydir!"

 

Qaynaq: Fəxruddin Ər Razi: Əsəsut Təqdis: 212-216

Daru Nuris Sabah: 2011
 


  • Hənif bu ismarıcı bəyəndi

Hədis: "İnsanlar dəvələr kimidir. Yüz nəfərdən işə yarayan bir nəfər belə tapa bilməzsən" (Səhih Muslim)


#7 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 01 noyabr 2015 - 19:08

Əbu Həmid Əl Ğazali (450-505 h/1058-1111 m) "İnsanların ən xeyirlisi mənim dönəmimdəkilərdir..." məzmunlu hədislərə dayanaraq, Sələfin təqlidini vacib sayanlara cavabən deyir:

 

فإن قيل : كيفَ لا يفرَّق بينهم مع ثناءِ الله تعالى وثناءِ رسول الله - صلى الله عليه وسلم - عليهم حيث قال تعالى : { أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ} ، وقال تعالى : {لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنْ الْمُؤْمِنِينَ} ، وقال رسول الله - صلى الله عليه وسلم - «خير الناسِ قَرْني» وقال - صلى الله عليه وسلم - «أصحابي كالنجوم» إلى غير ذلك

قلنا هذا كلُّه ثناءٌ يُوجِب حَسنَ الاعتقادِ في علْمهم ودِينهم ومَحلهم عند الله تعالى ، ولا يُوجِب تقليدَهم لا جوازاً ولا وجوباً

فإنه - صلى الله عليه وسلم - أثنى أيضا على آحادِ الصحابة ولا يتميَّزون عن بقية الصحابة بجواز التقليد أو وجوبِه

 

“Əgər deyilsə ki: (görüşünün hüccət olmaması yönündən) Səhabələrlə digərləri necə bir tutular? Halbuki uca Allah və Rəsulu – aleyhissəlam – onları öymüşdür: “Allaha itaət edin! Rəsula itaət edin! İçinizdən olan əmr sahiblərinə itaət edin!”, “Allah möminlərdən razı olmuşdur.”

Rəsulullah buyurur: “İnsanların ən xeyirlisi mənim dönəmimdəkilərdir..”, “Əshabım ulduzlar kimidir...”

Biz bu iddiaya belə cavab verərik: Bütün bu təriflər onların əməli, dini və uca Allah qatındakı mövqeləri haqqında müsbət düşünməmizi gərəkli qılar, onların təqlidini deyil! Nə vacib olaraq, nə də caiz!

Çünki, Nəbi – sallallahu aleyhi və alə əlihi və səlləm – bəzi səhabələri xüsusi olaraq da öymüşdür. Lakin bu öygülər, təqlidin caiz və ya vacib olması baxımından onları digər səhabələrdən ayırmır...”

 

Qaynaq: Əbu Həmid Əl Ğazali: Əl Mustasfa: 1/170

Darul Kutubil İlmiyyə: 1413/1993
 


  • Talha bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#8 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 20 aprel 2016 - 16:53

Dinini krallara satanların çox olduğu bir zamanda yaşadığımız üçün, qanı tökülən müsəlmanları yardımsız buraxmağa səsləyən bir çox “şeyx” görürük.

Müsəlmanlar yer üzünün ən zəlil milləti qılınmışkən belə onları cihaddan mən etməyə çalışan bu “alim”lərə qarşı, iki rabbani alimin sözünü zikr etmək istəyirəm.

Onlar kafirlərin bizdən çəkinib öz torpaqlarında oturduqları bir zamanda cihadı tərk etmək üzrə anlaşmanın, namaz və orucu tərk üzrə anlaşma kimi olduğunu söyləyirlər... Ağıl sahibləri ibrət alın!

 

وإن قالوا للمسلمِينَ : وَادِعُونا على أن لا نُقاتلَكم ولا تُقاتلونا فليس يَنبغي للمسلمِينَ أن يُعطُوهم ذلك لقوله تعالى : { وَلَا تَهِنُوا وَلَا تَحْزَنُوا وَأَنْتُمْ الْأَعْلَوْنَ } , ولأنَّ الجهادَ فرضٌ ، فإنما طلَبوا المُوادَعةَ على أنّ تُترَك فريضةٌ ، ولا يجوز إجابتُهم إلى مثلِ هذه المُوادعة ، كما لو طلَبوا الموادعةَ على أن لا يُصلُّوا ولا يصُوموا

 

“İmam Muhəmməd bin Əl Həsən:  Əgər kafirlər müsəlmanlara  “gəlin bir birimizlə savaşmamaq üzrə anlaşaq” desələr, müsəlmanların bunu qəbul etməmələri lazımdır. Çünki uca Allah buyurur:  “Ruhdan düşməyin, üzülməyin. Yüksək olan sizsiniz” (Ali İmran: 3/139).

 

Əbu Bəkr Əs Səraxsinin şərhi: Çünki, cihad fərzdir! Onlar isə bizimlə fərzi tərk etmək üzərində anlaşmaq istəyirlər. Onlarla bu cür bir anlaşma bağlamaq olmaz. Müsəlmanlardan namaz qılmamaları və oruc tutmamaları üzrə anlaşma tələb etdiklərində buna razılaşmaları caiz olmadığı kimi (eyni şəkildə fərz olan cihadı) tərk üzrə də onlarla anlaşmaları caiz deyildir.”

 

Qaynaq: Əbu Bəkr Əs Səraxsi: Şərhus Siyəril Kəbir: 1/132

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə
 


  • Hənif bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#9 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 01 sentyabr 2016 - 23:18

Məşhur İslam filosofu Yaqub bin İshaq Əl Kindi (185-256 h/805-873 m) hər zaman mövcud olmuş din tacirləri haqqında deyir:

 

وهم عدماء الدين ، لأن من تجر بشيء باعه ، ومن باع شيئا لم يكن له ، ومن تجر بالدين لم يكن له دين

 

“Onların (layiq olmadığı halda Dini liderlik taxtında oturanların) Dini yoxdur. Çünki, kim bir şeylə ticarət edirsə, onu satır. Bir şey satılarsa artıq köhnə sahibinin olmaz. Kim din ticarətilə məşğul olarsa onun dini olmaz.”

 

Qaynaq: İbn Hazm: Ər Rəsəil: 4/364

Əl Muəssəsətul Arabiyyə


  • Abdul Hakim və Hənif bu ismarıcı bəyəndilər
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#10 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 15 iyul 2017 - 20:03

Əhməd İbn Teymiyyə (661–768 h/1263–1328 m) Allah qatında Adilliyin önəmi haqqında deyir:

 

فإن الناسَ لم يتنازَعُوا في أنَّ عاقِبةَ الظلْمِ وخيمةٌ وعاقبةَ العدْلِ كريمةٌ
  ولهذا يروى : اللهُ ينصُر الدولةَ العادلةَ وإن كانتْ كافرةً ولا ينصُر الدولةَ الظالمةَ وإن كانتْ مُؤمِنةً

 

“Zülmün aqibətinin  dəhşətli, Ədalətin aqibətinin gözəl olacağında insanlar həmfikirdir! Bu səbəblə belə deyilmişdir: Kafir olsa belə, Allah adil dövlətə kömək edər. Lakin, mömin olsa belə, zalım dövləti köməksiz qoyar!”

 

Qaynaq: İbn Teymiyyə: Əl Hisbə fil İsləm: 7

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə

 

Qeyd: Bu sözlərin ən böyük təsdiqçisi yaşanan hadisələrdir. Zülmü səbəbilə bir çox İslam dövləti çökmüşkən, ümumi Ədalət prinsiplərinə riayət səbəbilə abad olan neçə küfr dövləti varlığını davam etdirir… Lakin, ibrət alan varmı?

Bu iki variantla yanaşı bir də elə bir dövlət düşünün ki, həm zalımdır, həm də kafir... Bu dövlətin aqibəti necə olar?
 


Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#11 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 25 mart 2018 - 16:37

Məşhur müsəlman filosof Yaqub bin İshaq Əl Kindi (185-256 h/805-873 m) risalələrindən birində Fəlsəfə və Məntiq kimi elmlərdə Yunan mədəniyyətinin əldə etdiyi nailiyyətlərdən istifadə etməkdən bəhs edərkən deyir:

 

ومِنْ أوْجَبِ الحقّ ألَّا نذُمَّ مَنْ كانَ أحدَ أسْبابِ مَنافعِنا الصغَارِ الهَزْلِيَّةِ ، فكيفَ بالذين هم أكْبرُ أسبابِ منافعِنا العِظَامِ الحَقيقيةِ الجِدْيَّة ، فإنَّهمْ وإنْ قصَروا عن بعضِ الحقّ ، فقدْ كانوا لنا أنْساباً وشُركاءَ فِيما أفادُونا مِن ثِمَار فكْرِهم التي صارتْ لَنا سُبَلاً وآلاتٍ مُؤَدّيةً إلى علْمٍ كَثيرٍ مما قصَروا عن نيْلِ حَقيقتِه

ولا سِيَّما إذ هو بيِّنٌ عندنا وعند المُبرِّزينَ مِن المتفلْسِفينَ قبْلَنا مِن غيرِ أهلِ لِسانِنا أنه لمْ ينَلْ الحقَّ - بما يسْتَأْهِلُ الحقُّ - أحدٌ مِن الناسِ بجَهْدِ طلَبِه ، ولا أحاطَ به جميعُهم ، بل كلُّ واحدٍ مِنهم إمَّا لمْ ينَلْ منه شيئاً ، وإما نالَ منه شيئاً يَسيراً بالإضافة إلى ما يسْتَأْهِل الحقُّ ، فإذا جُمِع يَسيرُ ما نالَ كلُّ واحدٍ مِن النائلين مِن الحق مِنهم اجتمَع مِن ذلك شيءٌ له قدْرٌ جليلٌ

فينْبغي أنْ يعظُم شكْرُنا للآتين بيَسيرِ الحقّ فضلاً عمَّنْ أتى بكثيرٍ مِن الحق ، إذ أشْرَكونَا في ثِمارِ فكرِهم ، وسهَّلوا لنا الحقَّية الخَفية ، بما أفَادونا مِن المقدِّماتِ المُسهِّلة لَنا سُبُلَ الحق ، فإنَّهم لو لمْ يكونوا لمْ يجتمِع لنا مع شدَّةِ البحْثِ في مُدَدِنا كُلّها هذه الأوائلُ الحقّيةُ التي بها تخرَّجْنا إلى الأوَاخِرِ مِن مطلوباتِنا الخَفية

فإن ذلك إنما اجتمَع في الأعْصارِ السالِفةِ المتقادِمةِ عصْراً بعدَ عصرٍ إلى زمانِنا هذا ، مع شدَّةِ البحْثِ ولزومِ الدأبِ ، وإيثار التَعَبِ في ذلك

وغيرُ مُمكِنٍ أن يجتمِع في زمَنِ المرْءِ الواحدِ ، وإنْ اتَّسعتْ مُدَّتُه واشتدَّ بحْثُه ، ولطُفَ نظَرُه ، وآثَر الدأبُ ما اجتمَع بمثلِ ذلك مِن شدَّةِ البحْثِ وإلطافِ النظر وإيثار الدأبِ في أضْعافِ ذلك مِن الزَّمان الأضْعاف الكثيرة

فأما أَرِسْطُوطَالِس مُبرِّزُ اليُّونانيّينَ في الفلْسفة فقال : ينبغي لَنا أن نشكُر آباءَ الذين أتوا بشيء مِن الحق ، إذْ كانوا سببَ كونِهم ، فضلاً عنهم ، وإذْ هم سببٌ لنا إلى نيلِ الحق ، فمَا أحْسنَ ما قال فِي ذلك!

وينبَغي لنا ألَّا نَسْتحِي مِن استحسانِ الحق واقتناءِ الحقّ مِن أيْنَ أتَى ، وإن أتَى مِن الأجناس القاصية عنّا والأمَمِ المباينة لنا ، فإنه لا شَيْءَ أولى بطالبِ الحق مِن الحق ، وليس ينبغي بَخْسُ الحقّ ، ولا تصْغيرٌ بقائلِه ولا بالأتي به ، ولا أحدَ بُخِسَ بالحق ، بل كلٌّ يُشرّفُه الحقُّ

 

“Haqqın ən vacibi, bizim qeyri-ciddi, kiçik mənafeylərimizin bir səbəbi/vasitəsi olan kimsələri qınamamaqdır! O halda bizim önəmli, həqiqi və ciddi mənafeylərimizin ən böyük səbəbi/vasitəsi olan kimsələrə münasibətimiz necə olmalıdır?

Onlar haqqın bir bölümünü əldə edə bilməsələr də, bizə çatdırdıqları fikirlərinin səmərəsilə (əldə etdiyimiz nailiyyətlərdə) bizim üçün “fikir ataları” və ortaq olublar. O fikir səmərələri ki, onların (bizdən öncəki fikir adamlarının) həqiqətinə vara bilmədiyi bir çox məlumata çatmaqda bizim üçün yol və alət/vasitədirlər.

Xüsusilə də, bizim və başqa xalqlara mənsub, bizdən öncə yaşamış görkəmli fəlsəfəçilərin qatında aşağıdakı fikir aydın olmuşkən: Heç bir insan həqiqətə öz fərdi cəhdilə - həqiqətin layiq olduğu şəkildə - nail olmamışdır, (düşünən) topluluq onu birlikdə əhatə edə bilməmişdir! Əksinə onlardan hər biri ya həqiqətdən heç bir şeyə nail olmamış, yaxud həqiqətin layiq olduğu şəklə nisbətdə çox az şeyə nail olmuşdur. Onlardan hər birinin həqiqətdən əldə edə bildiyi kiçik nailiyyətləri topladıqda, ortaya böyük/önəmli bir şey (fikri məlumat bazası) çıxır.

Elə isə, həqiqətin böyük bir bölümünü ortaya çıxaranlar bir yana, onun kiçik bir qismini ortaya qoyanlara təşəkkürümüz (minnət borcumuz) böyük olmalıdır. Çünki, bizi öz fikirlərinin səmərəsinə ortaq etdilər, bizim üçün həqiqətin yollarını asanlaşdırıcı olan müqəddimələri açıqlamaq surətilə gizli həqiqətləri (onların anlaşılmasını) bizim üçün asanlaşdırdılar.

Əgər onlar olmasaydı, bütün zamanımızı ciddi araşdırmalarla keçirsəydik də, bu ilkin (ibtidai) həqiqətlər bizim üçün hasil olmazdı. O ilkin həqiqətlər ki, bizlər onlardan istifadə edərək (bizim üçün) gizli hədəflərdən ibarət son həqiqətləri əldə etdik. 

Bu (fikri məlumat bazası), keçmiş əsrlərdə, bizim zamanımıza qədər əsrdən əsrə, ciddi araşdırma, davamlı gərgin çalışma və bu yolda məşəqqətə qatlanaraq toplanmışdır.

Bir insanın ömrü uzun, araşdırması ciddi, analizi incə, çalışması gərgin olsa da, bundan qat-qat çox olan bir zamandakı ciddi araşdırma, incə analiz və gərgin çalışma nəticəsində toplanan şeyin o insanın ömründə toplaması mümkün deyil!

Yunanların görkəmli filosofu Aristotel bu barədə necə də gözəl deyib: “Həqiqətin bir parçasını ortaya çıxaranların özləri bir yana, atalarına da təşəkkür etməliyik. Çünki, ataları onların varlıq səbəbidir. Onlar özü isə, bizim həqiqəti əldə etmə səbəbimizdir.”

Haradan gəlirsə gəlsin, haqqı xoş qarşılamalı, onu mənimsəməliyik! Bizdən uzaq irqlərdən, bizə müxalif ümmətlərdən gəlsə də!

Çünki, həqiqəti axtaran kimsə üçün ondan daha önəmli heçnə yoxdur!

Haqqı dəyərsizləşdirməməli, söyləyəni və ya onu ortaya qoyanı kiçiltməməliyik. Çünki, haqla kiçilən heç kim yoxdur. Əksinə hər kəsi ucaldan elə həqiqətdir!”

 

Qaynaq: Yaqub bin İshaq Əl Kindi: Rəsəilul Kindi Əl Fəlsəfiyyə: 102-103

Darul Fikril Arabi: 1369/1950

 

Qeyd: Kindi, bir çox insanın anlamağa çətinlik çəkdiyi bir həqiqəti ortaya qoyub. İstər əqli, istər təcrübi, hətta Şəri elmlərdə varılan mərtəbə heç bir şəxsin fərdi əməyinin məhsulu deyil!

Əgər Şafinin “Ər Risalə” adlı əsərini Fiqh Üsulu çöllərində çəkilmiş torpaq yol hesab etsək, Cəssasın “Əl Fusul” əsəri bu torpaq yola çınqıl daşları döşəmiş, Razinin “Əl Məhsul” əsəri bu daş yolu asfaltlamış, Amidinin “Əl İhkəm” adlı əsəri bu yolu genişlədib avtomagistral halına gətirmişdir. Bu yolu inkişaf etdirməyə, təkmilləşdirməyə ehtiyac varmı? Əlbəttə! Xüsusilə yol çəkənlərin bir çoxunun torpaq yolun üstünə yenidən torpaq yol çəkməklə məşğul olduğunu nəzərə alsaq ehtiyac böyükdür…

Əgər Calinosun Tibb elmində cığır açdığını düşünsək, Əbu Bəkr Ər Razi onu genişlətmiş, İbn Sina o yola daş döşəmişdir. Bir çox millətdən olan təbiblərin əməyinin meyvəsi olaraq bu gün Tibb elminin yolları asfaltdır. Bu yolları daha da inkişaf etdirməyə ehtiyac varmı? Şübhəsiz!

Lakin, İslam dünyasında hakim olan nəzəriyyədə asfalt yollar hər zaman torpaq yollardan aşağıda tutulur və torpaq yolların bir fəri və ya xidmətçisi sayılır… Şübhəsiz ki, bu yanaşma sətirləri tərsinə oxumaqdan başqa bir şey deyil!

Əgər bu gün düşüncə üfüqümüzdə buludlar azdırsa, bunun səbəbi bizdən öncəkilərin müxtəlif sahələrdəki təcrübələri, uzun-uzadı təfəkkürləridir. Hətta bizim fikirlərə müxalif olanlar da bizim təfəkkür köməkçilərimizdir. Çünki, onlar qarşı tərəfdən baxaraq bizim düşüncələrimizin zəif nöqtələrini görməyə çalışırlar. Beləcə düşüncələrimiz testdən keçir, zəif yerləri aşkarlanaraq tərəfimizdən düzəldilir…

Bizlər bizdən öncəkilərin çiyinlərinə çıxaraq ucaldığımız kimi, övladlarımız da bizim çiynimizə çıxaraq daha da yüksəkdə olmalıdırlar. Lakin, bunun üçün onlara üzərinə basacaqları çiyinlər qoyub gedə bilməliyik. Keçmişlərin sönmək üzrə olan atəşinin külünü mühafizə edərək deyil, o atəşi alovlandıraraq ötürməyi bacarmalıyıq gələcək nəsillərə… Əgər övladlarımızın yolları asfaltlamasını istəyiriksə, onlara miras aldığımız torpaq yolu deyil, daş döşəyərək təslim etməliyik bu yolları… Torpaq yolun üzərindən yeni torpaq yollar salaraq, özümüzü yol salanlar olaraq tanıtmağın nə insanlığa, nə də bizim Axirətimizə heç bir faydası olmayacaq…


Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#12 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 29 may 2020 - 00:37

Zülmün Növləri Haqda Gözəl Tərtib

 

Hz. Əlidən nəql edilən xütbələrin, məktub və aforizmlərin toplandığı “Nəhcul Bəlağa” adlı kitabda onun zülmü bu cür təsnif etdiyi rəvayət edilir:

 

وإنَّ الظلمَ ثلاثةٌ ، فظلْمٌ لا يُغفَر ، وظلمٌ لا يُترَك ، وظلمٌ مغفورٌ لا يُطلَب

فأما الظلمُ الذي لا يُغفَر فالشركُ باللهِ ، قال الله سبحانه : إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ

وأما الظلمُ الذي يُغفَر فظلْمُ العبدِ نفْسَه عندَ بعضِ الهَنَات

وأما الظلمُ الذي لا يُترَكُ فظلْمُ العبادِ بعضِهم بعْضاً ، القِصاصُ هناك شَديدٌ ، ليس هو جَرْحاً بالمُدَى ولا ضرْباً بالسِّيَاط ، ولكنَّه ما يُسْتَصْغَر ذلك معه

 

“Zülm üç növdür: bağışlanmayacaq, tərk edilməyəcək, tələb edilməyib bağışlanılacaq olan.

1. Bağışlanmayacaq zülm: Allaha ortaq qoşmaqdır. Uca Allah buyurur: “Allah Ona şərik qoşulmasını bağışlamaz”

2. Bağışlanacaq zülm: qulun/insanın bəzi kiçik günahlarla özünə zülm etməsidir.

3. Tərk edilməyəcək zülm: qulların bir birinə zülmüdür. Bu mövzuda qisas şiddətlidir! Bu, bıçaqla yaralamağa və qamçıyla vurmağa bənzəməz. Bunlar onun yanında kiçik qalar.”

 

Qaynaq: İbn Əbil Hədid: Şərh Nəhcil Bəlağa: 10/237

Darul Kitəbil Arabi: 1428/2007

 

İslam: zülmə əngəl olub, ədaləti bərqərar etməkdir desək yanılmarıq. Zülmün ən böyüyündən başlayaraq ən kiçiyinə doğru.

Şübhəsiz ki, Quranın da ifadəsilə şükrün nemətlər sahibi Allaha yox, başqalarına edilməsi zülmlərin ən böyüyüdür. Eyni şəkildə tövhid ən böyük ədalətdir. Ədalətin ən böyük parçasıdır. Hər kəs öncəliklə Allaha qarşı adil davranmağa borcludur! Allaha qarşı adil olmayanın qullara qarşı ədaləti onu xilas etməz. Qurtuluşun qapısının tövhid olaraq müəyyən edilməsi məhz bunu ifadə edir.

Zülmün başqa insanlara yönəlik olması, şirkdən sonrakı ən böyük zülmdür. Uca Allah heç bir qulunun adına, onun haqqını başqasına bağışlamaz. Bu, insan üçün ən böyük təşrifdir!
Özünə qarşı işlənən zülmləri tövbəylə və ya tövbəsiz bağışlayan Allah, qullarına edilən zülmü bağışlama və ya haqqını alma seçimini onlara verərək şərəfləndirmişdir. Hz. Əli bu mövzudakı qisasın şiddətinə və əsla tərk edilməyəcəyinə xüsusilə diqqət çəkmişdir. Şübhəsiz ki, bu ümmət içində haqqı ən çox tapdalanan kimsələrdən biri də Hz. Əlidir…  

Unutmayaq ki, haqlar maddi olduğu kimi mənəvi də ola bilər. Bir yetimin malını yediyinizdə bunun qarnınızda atəş olacağı kimi, valideynlərinizə və sizin üzərinizdə əməyi olan digər insanlara qarşı nankorluğunuz da bir haqq pozuntusudur və bunun qisasının alınacağı təminatını verən Allahdır… Təminatçısı Allah olan haqlar qorxulmağa ən layiq olanlardır…

Zülmlərin nisbətən ən kiçiyi isə, insanın özü-özünə zülm edərək başqalarına toxunmayan günahlar etməsidir ki, tövbə halında daha rahat bir şəkildə bağışlanar…

İslam ədalət dinidir. Bu dini ədalət dini olmaqdan çıxarıb, ona zülm donu geydirməyə, zülmü Allah adına qanuniləşdirməyə çalışan, bu cinayətdə ən kiçik rol alan insanlara Allahdan tək diləyim onlara lənət etməsidir…


Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...




Bu mövzunu oxuyan istifadəçi sayı: 1

0 İstifadəçi, 1 Qonaq, 0 Anonim