Перейти к содержимому


Фотография

Sifət Nasslarına Yanaşma


  • Mövzuya cavab vermək üçün, avtorizasiyadan keçməlisiniz.
Bu mövzudakı ismarıc sayı: 31

#21 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 25 sentyabr 2014 - 18:20

İbnus Salaha (577-643 h/1181-1245 m) mövzumuz barədə verilən sual və cavabı:

 

رَجلانِ تشاجرَا في قوله صلى الله عليه وسلم : " يَنزِل ربُّكُم في كلِّ ليلةٍ إلى سماءِ الدنيا " الحديث بتمامِه , فقال أحدُهما ينزِل , وكذا في جميع الصفاتِ وجميع الآياتِ والأخبارِ , لا تُتأوَّل , وكلُّ واحدٍ يدَّعِي الصِّحةَ في قوله

 

أجابَ - رضي الله عنه - الذي عليه الصالحون مِن السلفِ والخلفِ رضي الله عنهم , الاقتصارُ في ذلك وأمثالِه على الإيمانِ الجُمَلِيِّ بها , والإعراضُ عن الخوْض في معانيها مع اعتقادِ التقديس المطلَق , وأنه ليس معناها ما يُفهَم مِن مثْلِها في حقِّ المخلوق , والله أعلم

 

"Sual – 19: İki nəfər Nəbinin - sallallahu aleyhi və səlləm - "Rəbbiniz hər gecə dünya səmasına enər..." hədisi haqda mübahisə etdilər. Onlarda biri "enər və digər bütün sifətlər, bütün ayələr və hədislər barədədə eyni şey keçərlidir, onlar təvil edilməzlər" dedi.

Onlardan hər biri öz sözünün doğru olduğunu iddia edir.

 

İbnus Salah - Allah ondan razı olsun - belə cavab verdi:

Sələfdən və Xələfdən olan salehlərin - Allah onlardan razı olsun - üzərində olduğu görüş budur:

1. Bu və bu kimi şeylərdə onlara ümumi/icmali imanla kifayətlənmək.

2. Uca Allahın mütləq təqdis/tənzihinə inanaraq, bu şeylərin mənalarına dalmamaq.

3. Bu şeylərin mənasının, məxluq haqqında anlaşılan mənada olmadığına inanmaq. Allah daha gözəl bilir."

 

Qaynaq: İbnus Salah: Fətəvə və Məsəil İbnis Salah: 2/168

Beyrut: Darul Marifə: 1406/1986
 


  • Abu-Omer-El-Hanefi bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#22 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 28 sentyabr 2014 - 17:01

Şafi alimlərindən olan Əbu Bəkr Əl Beyhəqi (384-458 h/994-1066 m) - rahimahullah - özünün "Əl Əsma vəs Sifət" adlı kitabında, İmam Şafinin şeyxlərindən olan Sufyan bin Uyeynədən belə dediyini nəql edir:

 

ما وصَف الله تبارك وتعالى به نفْسَه في كتابِه فقراءتُه تفسيره ، ليس لأحَدٍ أن يفسِّرَه بالعربيّة ولا بالفَارسِيّة

 

"Uca Allahın öz kitabında özünü onunla vəsf etdiyi hər birşeyin təfsiri (yalnız) onun oxunuşudur. Heç kimə onu nə Ərəbcə nə də Farsca təfsir etmək/açıqlamaq olmaz!"

 

Qaynaq: Əbu Bəkr Əl Beyhəqi: Əl Əsma vəs Sifət: 332

Qahirə: Darul Hədis: 1426/2005


  • Abu-Omer-El-Hanefi bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#23 Zeynul Abidin

Zeynul Abidin

    Həvəskar

  • İstifadəçi
  • PipPipPip
  • 269 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 06 oktyabr 2014 - 20:58

Muhəmməd bin İbrahim Əl Vəzir (775-840 h/1373-1436 m) özünün "Ər Ravdul Bəsim fiz Zibbi an Sunnəti Əbil Qasim" kitabında deyir:

 

ومِن هُنا ترَك أهلُ الحديث التّأويلَ مدَّعين أنّ شَرطَ حُسْنِ المَجاز عِندهُم معرفةُ سامعِ الكَلامِ للقَرينة الدَّالّةِ على التّجوُّز حَتّى تصْرِفَه معْرِفتُه بِها عَن اعْتقاد ظاهِر الكلام , ولذلك أجْمعوا عَلى تأويلِ حديث : » الرُّكْنُ يَمينُ الله تعالى « , وحديث : » إنّي أجِد نفَسَ الرّحمن مِن جِهة اليَمَن « ونَحوِهما

وأجْمعوا على تَأويلِ قولِه تعالى { ونَحْن أقْربُ إليْه مِن حَبلِ الوَريد } وقولِه تعالى : { إلّا هُو معهم أين ما كانوا } ونحوِهما لِما كانتْ القَرينَة مَعروفَةً عِند المُخاطَبِ , قالوا : والمَعلومُ مِن أحْوالِ المُسلمين في زَمَن رَسولِ اللهِ - صلّى اللهُ عليْه وسلّم - عَدمُ المَعرِفة بالأدلّة الكَلاميّة الموجِبة للتّأويل

 

وأمّا المُتكلّمون ومَن اخْتار التّأويلَ , فإنّهم لَم يَشتَرِطوا في حُسنِ المَجازِ إلّا تّمكُّنَ السّامِع مِن مَعْرِفة القَرِينَة ولَو بالنّظَرِ الدَّقيقِ والبَحث الطّويل , ولَمّا اضْطَرَب النّاس في هذا ودَقّ الكلام فيه , وعظُم الخطَر , اعْتَصم الجَماهِيرُ مِن أهْل السّنّة بالإقْرارِ بِما ورَد في الآياتِ والأحاديثِ , على الوجْه الّذي أراده الله تعالى , مُذْعِنِينَ لِلعلم بذلك الوجْه , لا رادّين لِما ورَد في ذلك مِن السّمع , ولا مُشَبّهين لِله تعالى بِما لَحِقه مِن صِفاتِ النّقص , مُعتَقِدين أنّ اللهَ تعالى كَما وصَف نفْسَه في قوْله تعالى: { ليْس كمِثله شيْء } مُنَزِّهين لله تعالى مِن كُلّ ما يقْتَضي النّقصَ مِن شَبَهِ المَخلوقين في أفْعالهم وذَواتِهم وصِفاتهم

 

وهذه عقيدةٌ صالحةٌ مُنْجِية لِمَن اعتَقَدها , ومَن ضلّل أهْلها لَزِمه تَضلِيلُ أصْحابِ رَسولِ اللهِ - صلّى الله عليْه وسلّم - وتَضْليل جَميعِ المُسلمين إلا طائفةَ المُتكلّمِينَ , وذلك يعودُ إلى الإدْغالِ في الدّين والقدْحِ عَلى سيّد المُرسلين , ونعوذ بالله مِن تأويلِ الجاهلين وانْتِحالِ المُبطِلين

 

 

"Hədis əhli bu prizmadan yola çıxaraq təvili tərk etmişlər. Çünki onlara görə məcazın caiz olması üçün, xitabı dinləyənin, məcazın caizliyinə dəlil olan qərinəni bilməsi lazımdır ki, bunu bilməsi ona xitabı zahiri mənada anlamağa əngəl olsun.

Bu səbəblədir ki, "Rükn (Kəbədə qara daş olan künc) Allahu Təalanın yəminidir", "Mən Rəhmanın nəfəsini Yəmən tərəfdən hiss edirəm" və bənzəri hədislərinin təvil olunacağı üzərə icma etmişlər.

Həmçinin (məcaza dəlalət edən) qərinənin muxatab tərəfindən bilindiyi üçün, Allahu Təalanın "Biz ona şah damarından da yaxınıq", "O, harada olurlarsa olsun onlarladır" və bənzəri ayələrin təvilində icma etmişlər.

Onlar belə demişlər: "Allah Rəsulunun - salləllahu aleyhi və səlləm - zamanında müsəlmanların, təvili vacib edən kəlami dəlilləri bilməməsi məlum bir şeydir"

 

Mütəkəllimlərə və təvili seçənlərə gəlincə, məcazın caiz olması üçün, dəqiq incələmədən və uzun araşdırmadan sonra olsa belə, (xitabı) eşidənin (məcaza dəlil olan) qərinəni bilməsindən başqa şərt qoşmamışlar.

Bu məsələdə insanlar çaxnaşmaya düşdüyü, mübahisələrin uzandığı və təhlükənin çoxaldığı zaman, Əhli Sünnətin cumhuru, ayət və hədislərdə varid olanlara Allahu Təalanın murad etdiyi şəkildə iqrar etməyə sarıldılar.

Bunu, səmi dəlillərlə bu haqda varid olan şeyləri rədd edərək və Allahı, naqislik sifətlərinə sahib olan şeylərə bənzədərək deyil, (Allahın murad etdiyi) mənada elmə boyun əyərək etdilər.

Bununla yanaşı, Uca Allahın "Onun bənzəri heç nə yoxdur" sözündə özünü vəsf etdiyi kimi olduğuna etiqad etdilər.

Allahu Təalanı, fellərində, zatlarında və sifətlərində məxluqata bənzəmək kimi naqislik olan bütün şeylərdən tənzih etdilər.

 

Bu, düzgün və ona etiqad edəni qurtaracaq bir əqidədir. Kim bu əqidə sahiblərini zəlalətdə ittiham edərsə, Allah Rəsulunun - salləllahu aleyhi və səlləm - əshabını və mütəkəllimlərdən bir qrup xaric bütün müsəlmanları da zəlalətdə ittiham etməsi lazımdır. Bu da dini qüsurlu görmək və Rəsulların Seyyidinə tən etməyə səbəb olar. Cahillərin təvilindən, (sifətləri) ibtal edənlərin boş iddialarından Allaha sığınırıq."

 

Qaynaq: Muhəmməd bin İbrahim Əl Vəzir: Ər Ravdul Bəsim: 2/457-458

Məkkə: Dar Aləmil Fəvaid



#24 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 08 oktyabr 2014 - 20:44

Buxarinin Səhihini şərh edən Hənəfi alimlərindən Bədruddin Əl Ayni (772-855 h/1361-1451 m) "Umdətul Qari Şərhu Sahihil Buxari" adlı kitabında nuzul hədisi haqda deyir:

 

قلتُ : لَا شكَّ أَنَّ النُّزُولَ انتقال الجسْم مِن فَوْقٍ إِلَى تَحتٍ ، واللهُ منزهٌ عن ذلك ، فما ورد من ذلك فهو مِن المتشابهات ، فَالعلماء فيه على قسميْنِ

الأول : المفوِّضة : يُؤمنُون بها ويفوِّضُون تأْويلهَا إلى الله عزَّ وجلَّ ، مَعَ الجَزْم بتنزيهه عن صِفات النُّقْصان

والثاني : المؤوِّلة : يُؤوِّلون بها على ما يليق به بِحَسَبِ المواطن ، فأوَّلوا بأنَّ معنى : ينزِل اللهُ : ينزِل أمْرُه أو ملائكتُه ، وبأنه استعارةٌ ، ومعناه : التلطُّف بالداعِينَ والإجابةُ لهم ونحوُ ذلك

 

وقال الخطَّابيُّ : هذا الحديثُ مِن أحاديثِ الصفات ، مذهبُ السلف فيه الإيمانُ بها وإجراؤُها على ظاهرها ونفيُ الكيفية عنه : ليس كمثله شيء , وهو السميع البصير

 

"Mən (Ayni) deyirəm: Şübhə yoxdur ki nüzul, cismin yuxarıdan aşağıya doğru yerdəyişməsidir. Allah bundan münəzzəhdir. Bu barədə nə varid olubsa hamısı mütəşəbihatdandır. Alimlər bu cür şeylərə yanaşmada iki qismdirlər:

 

1. Mufavvida. Bu nasslara iman edib, açıqlamasını Allaha - azzə və cəllə - təfvid/həvalə edərlər. Lakin, bununla yanaşı Allahı (bu nassların zahirindən anlaşıla biləcək) nöqsan sifətlərindən qəti şəkildə tənzih edərlər.

2. Muəvvilə. Bu nassları yerinə görə uyğun olan mənaya təvil edərlər. "Allah enər" sözünü, Onun əmri və ya mələkləri enər mənasına təvil edərlər. Və bunun istiarə/metafora olduğunu söyləyərək belə məna verərlər: Enişdən məqsəd dua edənlərin dualarına cavab vermək surətilə onlara lütf etmək və bənzəri şeylərdir.

 

Xattabi belə demişdir: Bu hədis (eniş hədisi) sifət hədislərindəndir. Bunlar haqda sələfin məzhəbi onlara iman etmək, zahirləri üzrə oxuyub keçmək və keyfiyyəti onlardan nəfy etməkdir. Onun kimi bir şey yoxdur. O eşidən və görəndir."

 

Qaynaq: Bədruddin Əl Ayni: Umdətul Qari: 7/291

Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1421/2001

 


Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#25 Muslih

Muslih

    Mütəxəssis

  • Moderators
  • 886 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 18 oktyabr 2014 - 20:41

İmamul Harameyn Əbul Məali Əl Cuveyni (419-478 h/1028-1085 m) ömrünün sonunda üzərində olduğu əqidəsini izhar edərək yazdığı "Əl Aqidətun Nizamiyyə fil Ərkənil İsləmiyyə" adlı kitabında deyir:

 

اخْتلفتْ مسالِك العلماء في الظّواهر الّتي ورَدتْ في الكِتاب والسُّنة , وامْتنع عَلى أهْلِ الحَقّ اعْتِقاد فَحْواها وإجْراؤها عَلى مُوجِب ما تبْتَدِره أفْهام أربابِ اللسان مِنها

فرأى بعْضُهم تأويلَها ، والتَزَم هذا المَنْهج في آيِ الكتابِ ، وما يصِحّ مِن سُنَن الرّسول صلى اللهُ عليْه وآله وسلّم

وذهَب أئِمة السّلف إلى الانْكِفاف عَن التّأويل وإجراءِ الظّواهِر عَلى موارِدها ، وتفْويضِ معانيها إلى الرّب تعالى

والّذي نرتَضِيه رأياً ، وندينُ اللهَ بِه عقيدةً : اتّباعُ سَلفِ الأمّة , فالأولى الاتّباع وترْك الابْتداعِ

والدّليل السّمْعي القاطع في ذلك أنّ إجْماعَ الأمّة حُجّة مُتّبَعة , وهو مستَنَد مُعظَمِ الشّريعة

 

"Quranda və Sünnədə varid olmuş zahirlər haqda alimlərin yanaşması müxtəlifdir. Haqq əhli bunların mənasına etiqad etməyi və lüğət sahiblərinin ağlına ilk gəldiyi şəklin tələb etdiyi mənada oxuyub keçilməsini imkansız görmüşdür. (Bu nöqtədə ittifaq etdikdən sonra, digər məsələlərdə aşağıdakı şəkildə ixtilaf etmişlər)

 

1. Bəziləri onların təvil olunacağı görüşündədir. Bu metodu Quranın (bu növ) ayələrində və Rəsuldan – salləllahu aleyhi və əlihi və səlləm – varid olmuş səhih sünnətlərdə təqib etmişlər.

2. Sələf imamları isə təvildən çəkinmək, bu zahirləri gəldikləri kimi oxuyub keçmək (icra) və mənalarını Rəbbu Təalaya həvalə/təfvid etmək görüşündə olmuşlar.

Bizim görüş olaraq razı qaldığımız və Allah haqqında etiqadımız, sələfə uymaqdır. Əvla/uyğun olan (sələfə) tabe olub, yeniliyi tərk etməkdir.

Bu mövzuda səmi, qəti olan dəlil, ümmətin icmasının tabe olunmalı bir hüccət olduğudur. O (İcma) şəriətin böyük bir qisminin dayanağıdır."

 

Qaynaq: Əbul Məali Əl Cuveyni: Əl Aqidətun Nizamiyyə: 32

Qahirə: Əl Məktəbətul Əzhəriyyətu lit Turas: 1412/1992


Hədis: "İnsanlar dəvələr kimidir. Yüz nəfərdən işə yarayan bir nəfər belə tapa bilməzsən" (Səhih Muslim)


#26 Muslih

Muslih

    Mütəxəssis

  • Moderators
  • 886 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 28 oktyabr 2014 - 01:52

Muhəmməd bin Ali Əş Şəvkəni (1173-1250 h/ 1760-1834 m) "İrşədul Fuhul" adlı kitabında deyir:

 

فيما يدخُله التّأويل . وهو قسمان

أحدُهما : أغلبُ الفروعِ ، ولا خلافَ في ذلك

والثاني : الأصول ؛ كالعقائد ، وأصول الدِّياناتِ ، وصفاتِ الباري عزّ وجَلّ , وقد اختلفوا في هذا القسم على ثلاثة مذاهب

الأول أنّه لا مدخَلَ للتّأويل فيها ، بل يجري على ظاهرها ، ولا يُؤوَّل شيْءٌ مِنها ، وهذا قولُ المُشبِّهة

والثّاني أنّ لها تأويلاً ، ولكِنّا نُمسِك عنْه ، مع تنزيهِ اعتقادِنا عن التّشبيه والتّعطيل لقوْله تعالى { وما يعلَم تأويله إلا الله } , قال ابْن برهانٍ : وهذا قوْل السّلف

قلتُ : وهذا هو الطّريقة الواضِحة ، والمَنهج المصْحوب بالسّلامة عن الوُقوعِ في مَهاوي التأويل ، لِما لا يعلَم تأويلَه إلا الله ، وكفى بالسّلف الصّالح قُدْوةً لِمَن أرادَ الاقتداءَ , وأسْوةً لِمَن أحبَّ التأسّيَ , على تقدير عدمِ وُرود الدليل القاضي بالمَنع مِن ذلك فكيف وهوَ قائم موجود في الكتاب والسنة

والمذهب الثالِث أنّها مُؤوّلة , قال ابن برهانٍ : والأوّل مِن هذه المذاهب باطل ، والآخران منقولان عن الصّحابة ، ونُقِل هذا المذهبُ الثالث عن علي وابن عبّاس وابن مسعودٍ وأمِّ سلمةَ

 

"Təvilin daxil olduğu şeylər haqqında fəsl.

Bunlar iki qismdir:

Birincisi : Füruatın çoxu. Bunda ixtilaf yoxdur.

İkincisi: Əqidə, dinin təməl prinsipləri, Bari olan Allahın sifətləri kimi üsul məsələləri. Bu qism haqda üç görüş olmaq üzərə ixtilaf etmişlər:

 

1. Bunlarda təvilə yer yoxdur. Əksinə zahirləri (zahiri hissi mənaları) üzərə anlaşılarlar. Onlardan heç bir şey təvil edilməz. Bu müşəbbihənin (təşbih, bənzətmə əhlinin) görüşüdür.

 

2. Bunların təvili/açıqlaması vardır. Lakin, biz etiqadımızı təşbihdən və tətildən tənzih edərək Allahu Təalanın: "Onun təvilini Allahdan başqası bilməz" ayəsinə görə, bundan (təvil etməkdən/açıqlamaqdan) çəkinirik. İbn Burhan: "bu (təvildən çəkinib təfvid etmək) sələfin görüşüdür" demişdir.

Deyirəm: Məhz bu açıq aydın yol, insanı, təvilini Allahdan başqa kimsənin bilməyəcəyi şeylərdə təvil çuxurlarına düşməkdən qoruyan mənhəcdir/metoddur. Tabe olmaq istəyən birisi üçün saleh sələf örnək, nümunə almaq istəyən üçün nümunə olaraq yetər.

Təvildən çəkindirən dəlilin varid olmadığı təqdir edildiyi zaman bu belədirsə, Quran və Sünnədə buna hökm edən dəlilin varlığı halında necə olmalıdır?

 

3. Bunların təvil edilməlidir. İbn Burhan demişdir: "Bu görüşlərdən birincisi (müşəbbihənin görüşü) batildir. Digər ikisi (təfvid və təvil) səhabədən nəql olunmuşdur. Bu üçüncü görüş (təvil) Əli, İbn Abbas, İbn Məsud və Ummu Sələmədən nəql olunmuşdur."

 

Qaynaq: Muhəmməd bin Ali Əş Şəvkani: İrşadul Fuhul: 1/756-757

Riyad: Darul Fadilə: 1421/2000
 


Hədis: "İnsanlar dəvələr kimidir. Yüz nəfərdən işə yarayan bir nəfər belə tapa bilməzsən" (Səhih Muslim)


#27 Muslih

Muslih

    Mütəxəssis

  • Moderators
  • 886 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 03 dekabr 2014 - 02:45

Şafi alimlərindən olan Əbu Zura Vəliyyuddin Əl İraqi (762-826 h/1361-1423 m) özünün "Əl Əcvibətul Mərdiyyə anil Əsilətil Məkkiyyə"adlı kitabında ona verilən suala cavabən belə deyir:

 

المسألة الأولى

الأيات والأحاديثُ الّتي فيها ذكْر بعضِ صِفاتِ الله تعالى العُليا , مِنها ما يشكُل عَلى النّاس التّدَبُّر فيه والتَّعَقُّل له , وإنْ خاضوا فيه يُخاف عليهم الوُقوع في ظُلمات الضّلالِ , والتَّرَدّي في الشّبهاتِ والمُحالات , فيؤمنون بظَواهِر الألفاظ ولا يتَعقّلون فيها يَقيناً أمْ كيف يفعلون ؟ وإنْ أمَرّوا بالتَّعَقّل كيف طريق سَلامتِهم مِن الآفاتِ و الشُّبه ؟ هذا مِن واجبات الدّينِ أوْ مُكَمِّلاتِه أوْ فَرضُ كِفايةٍ ؟

الجواب

أن لأهلِ العلم في آياتِ الصفاتِ وأحاديثِ الصفاتِ قولينِ مشهورينِ

أحدهما - وهو مذهبُ السلفِ - أنه لا يُتكلَّم في معناها , بل يجب علينا أن نؤمنَ بها , ونعتقِدَ لها معنى يلِيق بجلالِ الله سبحانه وتعالى مع اعتقادنا الجازمِ أنَّ اللهَ سبحانه وتعالى ليس كمثلِه شيءٌ , وأنه منزهٌ عن الأجسامِ والانتقالِ والتحيُّزِ في جهةٍ , وعن سائر صفاتِ المخلوقين , ليس كمثله شيءٌ وهو السميع البصير , وقد ذهَب إلى هذا جماعةٌ مِن المتكلمين أيضاً , وهو أسلمُ وأقلُّ خَطَراً

والقوْل الثّاني - وهو مّذهب أكثرِ المُتكلّمينَ أنّها تُتُأوَّل عَلى ما يليق بِها على حسَبِ مَواقِعها , بحيْثُ تُصْرف عَن ظواهِرها لِلأدِلّة القائِمة على ذلك

وإذا قُلنا بِهذا المذهبِ الثّاني , فإنّما يسُوغ تأويلُها لِمَن كان مِن أهلِ ذلك بِأنْ يكونَ عارِفا بلِسان العرب , وقواعدِ الأصول والفُروع , ذا رِياضَةٌ في العِلم

ومَن كانَ بِهذا المَحَلّ مِن العِلمِ فَلا يُخشى عليه الوُقوع في الآفاتِ والشُّبَه لتَمَكُّنه مِن مَعرفة قواعدِ الشّرع وخِبرتِه بِما يجِب لله تعالى , ويسْتحيل عليه

أمّا مَن لمْ يكُن بهذه الصّفات فليْس له الكلامُ في ذلك والخوْض فيه , ومتى فعَل ذلك ارتَكَب أمرا عظيماً , وتجَشّم خَطْبا جَسيماً , ويجِب على أهلِ العِلم مَنْعُه مِن ذلك , فإنّه يلحَد في آياتِ اللهِ تَعالى مِن حيْث لا يدْري . والواجب عليه إمْرارُها كما جاءت مِن غيْر خوْضٍ فيها ولا تَعَقُّل لِمعْناها , وإمّا سُؤالُ أهْل العِلم المُتَمَكّنين مِن معرفةِ لسانِ العرب وقواعدِ الشّرع , والوُقوف عِند ما يذكُرونه له , مِن غيْر زِيادةٍ عليْه , ولا نَقْصٍ عَنه , وقدْ قال الله تعالى { فَاسْأَلوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ } . وليْس هذا تَقليداً في الإيمان , لِأنّ اسْتنادَه في إثباتِ تلك الصّفات إلى ما عُلم مِن الكتاب و السنّة , ولكِنّه لَمّا أُشْكِل عليْه مَعْناه رجَع فيه إلى أهْله . قال الله سُبْحانه و تَعالى : { وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُوْلِي الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ } , والأسْلم لَه ولغَيرِه تَرك الخَوضِ في ذلك , وحظُّه مِن الإيمان التصديق به واعتِدادُه مَع عِلمِه بأنّ له معنًى يليق بجلال الله سبحانه وتعالى , وأنّه ليْس كمِثله شيء

وإذا كان هذا هو الأسْلمَ في حقِّ مَن رسَخ قدمُه في العِلم فكيف بغيره , فإنْ قلنا بالمَذهب الأُولى فلَيْس الخوْض فيها والتَّعَقُّل لِمعناها فرض عينٍ ولا كفايةٍ

وإنْ قُلنا بالمَذهب الثّاني فهو فَرضُ كفايةٍ يتعَلّق بأهلِ العِلمِ الّذينَ بلَغوا مَرتبةَ ذلك , ولا يتَعَلّق الفَرض فِيه بالعَوام , ولا بِمَن لمْ يرسُخ قدمُه في العِلم , بَل الواجب على مَن هو بهذه الصّفة الكَفّ عَن ذلك كَما قدّمتُه , والله أعْلم

 

 

"Birinci sual: Allahu Təalanın bəzi uca sifətləri zikr olunan ayət və hədislərdən elələri vardır ki, insanların onun üzərində düşünməsi və onları idrak etməsi müşküldür.

Bunların mənalarına daldıqlarında onların zəlalət qaranlıqlarına, şübhəli və qeyri mümkün olan (düşüncələrə) düşəcəkləri təhlükəsi vardır. Bu ləfzlərin zahirinə iman edib, yəqin bir şəkildə onlar haqda nəsə qavramağa çalışmamalıdırlarmı, yoxsa necə etməlidirlər? Əgər qavramağa çalışarlarsa fəlakət və şübhələrdən qurtulma yolları nədir? Bu dinin vaciblərindəndir yoxsa kamilləşdiricilərindən? Yoxsa fərzu kifayədir?

 

Cavab: Elm əhlinin sifət ayələri və hədisləri haqda iki məşhur görüşü var:

 

1. Sələfin məzhəbi. Bu nassların mənaları haqda danışmamaq lazımdır. Əksinə bizə düşən bunlara iman etmək və Allahın – subhənəhu və təala – heç bir misli olmadığına qəti inanmaqla bərabər, Uca Allahın cəlalına layiq olan mənaya etiqad etməkdir. Həmçinin Uca Allahın cisimdən, yerdəyişmədən/hərəkətdən və hansısa bir cəhətdə yerləşməkdən və məxluqatın digər sifətlərindən münəzzəh olduğuna inanmaqdır. Onun misli heç bir şey yoxdur. O eşidəndir görəndir.

Kəlamçılardan bir qrup da həmçinin bu görüşdədirlər və bu görüş daha səlamətli, daha təhlükəsizdir.

 

2. Kəlamçıların əksəriyyətinin məzhəbi. Bu nassları yerlərinə görə layiqli mənalara təvil etməkdir . Beləki (zahirindən başqa mənaya həml edilməsinin gərəkliyinə) işarə edən dəlillər səbəbilə zahiri mənalarından (başqa mənalara) həml olunarlar. Əgər bu ikinci görüşü seçsək, bilmək lazımdır ki, onların təvili ancaq ərəb dilini, üsul və füru qaydalarını bilməklə bu işin əhli olanlara, elmdə püxtələşənlərə caizdir.

 

Kim elmdə bu məqama çatmış olarsa, şəriət qaydalarını bilmədə mütəməkkin olduğuna və Allahu Təala haqda nəyin lazımi, nəyin qeyri mümkün olduğu məsələsindəki təcrübəsinə görə onun haqda fəlakətlərə və şübhələrə düşmə təhlükəsi olmaz.

Bu sifətlərə sahib olmayanlara gəlincə, belələrinə bu haqda söz demək və dərinliyinə dalmaq olmaz. Nə zaman bunu edərsə böyük bir günah işləmiş, böyük/riskli bir işə girişmiş olar.

Elm əhlinə vacib olan onu bundan əngəlləmələridir. Çünki o özü də bilmədən Allahın ayələri barədə ilhada düşmüş olar. Ona vacib olan, onları dərinliyinə dalmadan və mənasını qavramağa çalışmadan gəldiyi kimi oxuyub keçməkdir.

Və yaxud da ərəb dilində və şəriət qaydalarında mütəməkkin olan elm əhlindən soruşmalı və onların (cavab olaraq) ona zikr etdiyi şeyə bir əlavə edib ondan bir şey əskiltmədən (dedikləri ilə) kifayətlənsin. Allah Subhənəhu və Təala buyurur: "Bilmirsizinzsə zikr əhlindən soruşun".

Bu, imanda təqlid sayılmır. Çünki onun bu sifətləri isbat etmədəki dayanağı Quran və Sünnətdən anlaşılandır. Lakin mənası ona müşkül olduğu üçün bu işdə əhlinə baş vurmuşdur. Allah – Subhənəhu və Təala – buyurur: "Əgər onu Rəsula və özlərindən (müsəlmanlardan) olan əmr sahiblərinə həvalə etsəydilər, onlardan istinbat edənlər onu (mənasını) bilmiş olarlardı".

O və qeyrisi haqqında ən sağlam olan, bu məsələdə dərinliyə dalmamaqdır. İmandan onun üzərinə düşən, bu nassların Allahın – Subhənəhu və Təala – Cəlalına layiq bir mənasının olduğunu bilmək və Onun bənzəri olmadığına etiqad etməklə bərabər bu nassların təsdiqidir.

Əgər elmdə dərinləşən biri üçün bu yol ən sağlam yoldursa ondan başqası üçün necə olmalıdır?!

Əgər birinci görüşdə olsaq (bilinməlidir ki), onun dərinliyinə dalmaq və mənasını qavramağa cəhd etmək nə fərzu ayn nə də fərzu kifayə deyil.

Yox əgər ikinci görüşdə olsaq (bilinməlidir ki), bu mərtəbəyə (təvil etmə gücünə) çatmış elm əhliylə bağlı bir fərzu kifayədir. Bu məsələdə fərz nə avamlarla nə də elmdə dərinləşməyənlərlə aid deyildir. Əksinə bu sifətə sahib olanlara vacib olan, öncə də dediyim kimi (təvil etməkdən) əl çəkmələridir. Allah daha gözəl biləndir."

 

Qaynaq: Vəliyyuddin Əl İraqi: Əl Əcvibətul Mərdiyyə anil Əsilətil Məkkiyyə: 17-20

Məktəbətut Təviyətil İsləmiyyə

 


Hədis: "İnsanlar dəvələr kimidir. Yüz nəfərdən işə yarayan bir nəfər belə tapa bilməzsən" (Səhih Muslim)


#28 Muslih

Muslih

    Mütəxəssis

  • Moderators
  • 886 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 03 dekabr 2014 - 02:45

Şafi alimlərindən olan Əbu Zura Vəliyyuddin Əl İraqi (762-826 h/1361-1423 m) özünün "Əl Əcvibətul Mərdiyyə anil Əsilətil Məkkiyyə"adlı kitabında ona verilən suala cavabən belə deyir:

 

المسألة الأولى

الأيات والأحاديثُ الّتي فيها ذكْر بعضِ صِفاتِ الله تعالى العُليا , مِنها ما يشكُل عَلى النّاس التّدَبُّر فيه والتَّعَقُّل له , وإنْ خاضوا فيه يُخاف عليهم الوُقوع في ظُلمات الضّلالِ , والتَّرَدّي في الشّبهاتِ والمُحالات , فيؤمنون بظَواهِر الألفاظ ولا يتَعقّلون فيها يَقيناً أمْ كيف يفعلون ؟ وإنْ أمَرّوا بالتَّعَقّل كيف طريق سَلامتِهم مِن الآفاتِ و الشُّبه ؟ هذا مِن واجبات الدّينِ أوْ مُكَمِّلاتِه أوْ فَرضُ كِفايةٍ ؟

الجواب

أن لأهلِ العلم في آياتِ الصفاتِ وأحاديثِ الصفاتِ قولينِ مشهورينِ

أحدهما - وهو مذهبُ السلفِ - أنه لا يُتكلَّم في معناها , بل يجب علينا أن نؤمنَ بها , ونعتقِدَ لها معنى يلِيق بجلالِ الله سبحانه وتعالى مع اعتقادنا الجازمِ أنَّ اللهَ سبحانه وتعالى ليس كمثلِه شيءٌ , وأنه منزهٌ عن الأجسامِ والانتقالِ والتحيُّزِ في جهةٍ , وعن سائر صفاتِ المخلوقين , ليس كمثله شيءٌ وهو السميع البصير , وقد ذهَب إلى هذا جماعةٌ مِن المتكلمين أيضاً , وهو أسلمُ وأقلُّ خَطَراً

والقوْل الثّاني - وهو مّذهب أكثرِ المُتكلّمينَ أنّها تُتُأوَّل عَلى ما يليق بِها على حسَبِ مَواقِعها , بحيْثُ تُصْرف عَن ظواهِرها لِلأدِلّة القائِمة على ذلك

وإذا قُلنا بِهذا المذهبِ الثّاني , فإنّما يسُوغ تأويلُها لِمَن كان مِن أهلِ ذلك بِأنْ يكونَ عارِفا بلِسان العرب , وقواعدِ الأصول والفُروع , ذا رِياضَةٌ في العِلم

ومَن كانَ بِهذا المَحَلّ مِن العِلمِ فَلا يُخشى عليه الوُقوع في الآفاتِ والشُّبَه لتَمَكُّنه مِن مَعرفة قواعدِ الشّرع وخِبرتِه بِما يجِب لله تعالى , ويسْتحيل عليه

أمّا مَن لمْ يكُن بهذه الصّفات فليْس له الكلامُ في ذلك والخوْض فيه , ومتى فعَل ذلك ارتَكَب أمرا عظيماً , وتجَشّم خَطْبا جَسيماً , ويجِب على أهلِ العِلم مَنْعُه مِن ذلك , فإنّه يلحَد في آياتِ اللهِ تَعالى مِن حيْث لا يدْري . والواجب عليه إمْرارُها كما جاءت مِن غيْر خوْضٍ فيها ولا تَعَقُّل لِمعْناها , وإمّا سُؤالُ أهْل العِلم المُتَمَكّنين مِن معرفةِ لسانِ العرب وقواعدِ الشّرع , والوُقوف عِند ما يذكُرونه له , مِن غيْر زِيادةٍ عليْه , ولا نَقْصٍ عَنه , وقدْ قال الله تعالى { فَاسْأَلوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ } . وليْس هذا تَقليداً في الإيمان , لِأنّ اسْتنادَه في إثباتِ تلك الصّفات إلى ما عُلم مِن الكتاب و السنّة , ولكِنّه لَمّا أُشْكِل عليْه مَعْناه رجَع فيه إلى أهْله . قال الله سُبْحانه و تَعالى : { وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُوْلِي الأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنبِطُونَهُ مِنْهُمْ } , والأسْلم لَه ولغَيرِه تَرك الخَوضِ في ذلك , وحظُّه مِن الإيمان التصديق به واعتِدادُه مَع عِلمِه بأنّ له معنًى يليق بجلال الله سبحانه وتعالى , وأنّه ليْس كمِثله شيء

وإذا كان هذا هو الأسْلمَ في حقِّ مَن رسَخ قدمُه في العِلم فكيف بغيره , فإنْ قلنا بالمَذهب الأُولى فلَيْس الخوْض فيها والتَّعَقُّل لِمعناها فرض عينٍ ولا كفايةٍ

وإنْ قُلنا بالمَذهب الثّاني فهو فَرضُ كفايةٍ يتعَلّق بأهلِ العِلمِ الّذينَ بلَغوا مَرتبةَ ذلك , ولا يتَعَلّق الفَرض فِيه بالعَوام , ولا بِمَن لمْ يرسُخ قدمُه في العِلم , بَل الواجب على مَن هو بهذه الصّفة الكَفّ عَن ذلك كَما قدّمتُه , والله أعْلم

 

 

"Birinci sual: Allahu Təalanın bəzi uca sifətləri zikr olunan ayət və hədislərdən elələri vardır ki, insanların onun üzərində düşünməsi və onları idrak etməsi müşküldür.

Bunların mənalarına daldıqlarında onların zəlalət qaranlıqlarına, şübhəli və qeyri mümkün olan (düşüncələrə) düşəcəkləri təhlükəsi vardır. Bu ləfzlərin zahirinə iman edib, yəqin bir şəkildə onlar haqda nəsə qavramağa çalışmamalıdırlarmı, yoxsa necə etməlidirlər? Əgər qavramağa çalışarlarsa fəlakət və şübhələrdən qurtulma yolları nədir? Bu dinin vaciblərindəndir yoxsa kamilləşdiricilərindən? Yoxsa fərzu kifayədir?

 

Cavab: Elm əhlinin sifət ayələri və hədisləri haqda iki məşhur görüşü var:

 

1. Sələfin məzhəbi. Bu nassların mənaları haqda danışmamaq lazımdır. Əksinə bizə düşən bunlara iman etmək və Allahın – subhənəhu və təala – heç bir misli olmadığına qəti inanmaqla bərabər, Uca Allahın cəlalına layiq olan mənaya etiqad etməkdir. Həmçinin Uca Allahın cisimdən, yerdəyişmədən/hərəkətdən və hansısa bir cəhətdə yerləşməkdən və məxluqatın digər sifətlərindən münəzzəh olduğuna inanmaqdır. Onun misli heç bir şey yoxdur. O eşidəndir görəndir.

Kəlamçılardan bir qrup da həmçinin bu görüşdədirlər və bu görüş daha səlamətli, daha təhlükəsizdir.

 

2. Kəlamçıların əksəriyyətinin məzhəbi. Bu nassları yerlərinə görə layiqli mənalara təvil etməkdir . Beləki (zahirindən başqa mənaya həml edilməsinin gərəkliyinə) işarə edən dəlillər səbəbilə zahiri mənalarından (başqa mənalara) həml olunarlar. Əgər bu ikinci görüşü seçsək, bilmək lazımdır ki, onların təvili ancaq ərəb dilini, üsul və füru qaydalarını bilməklə bu işin əhli olanlara, elmdə püxtələşənlərə caizdir.

 

Kim elmdə bu məqama çatmış olarsa, şəriət qaydalarını bilmədə mütəməkkin olduğuna və Allahu Təala haqda nəyin lazımi, nəyin qeyri mümkün olduğu məsələsindəki təcrübəsinə görə onun haqda fəlakətlərə və şübhələrə düşmə təhlükəsi olmaz.

Bu sifətlərə sahib olmayanlara gəlincə, belələrinə bu haqda söz demək və dərinliyinə dalmaq olmaz. Nə zaman bunu edərsə böyük bir günah işləmiş, böyük/riskli bir işə girişmiş olar.

Elm əhlinə vacib olan onu bundan əngəlləmələridir. Çünki o özü də bilmədən Allahın ayələri barədə ilhada düşmüş olar. Ona vacib olan, onları dərinliyinə dalmadan və mənasını qavramağa çalışmadan gəldiyi kimi oxuyub keçməkdir.

Və yaxud da ərəb dilində və şəriət qaydalarında mütəməkkin olan elm əhlindən soruşmalı və onların (cavab olaraq) ona zikr etdiyi şeyə bir əlavə edib ondan bir şey əskiltmədən (dedikləri ilə) kifayətlənsin. Allah Subhənəhu və Təala buyurur: "Bilmirsizinzsə zikr əhlindən soruşun".

Bu, imanda təqlid sayılmır. Çünki onun bu sifətləri isbat etmədəki dayanağı Quran və Sünnətdən anlaşılandır. Lakin mənası ona müşkül olduğu üçün bu işdə əhlinə baş vurmuşdur. Allah – Subhənəhu və Təala – buyurur: "Əgər onu Rəsula və özlərindən (müsəlmanlardan) olan əmr sahiblərinə həvalə etsəydilər, onlardan istinbat edənlər onu (mənasını) bilmiş olarlardı".

O və qeyrisi haqqında ən sağlam olan, bu məsələdə dərinliyə dalmamaqdır. İmandan onun üzərinə düşən, bu nassların Allahın – Subhənəhu və Təala – Cəlalına layiq bir mənasının olduğunu bilmək və Onun bənzəri olmadığına etiqad etməklə bərabər bu nassların təsdiqidir.

Əgər elmdə dərinləşən biri üçün bu yol ən sağlam yoldursa ondan başqası üçün necə olmalıdır?!

Əgər birinci görüşdə olsaq (bilinməlidir ki), onun dərinliyinə dalmaq və mənasını qavramağa cəhd etmək nə fərzu ayn nə də fərzu kifayə deyil.

Yox əgər ikinci görüşdə olsaq (bilinməlidir ki), bu mərtəbəyə (təvil etmə gücünə) çatmış elm əhliylə bağlı bir fərzu kifayədir. Bu məsələdə fərz nə avamlarla nə də elmdə dərinləşməyənlərlə aid deyildir. Əksinə bu sifətə sahib olanlara vacib olan, öncə də dediyim kimi (təvil etməkdən) əl çəkmələridir. Allah daha gözəl biləndir."

 

Qaynaq: Vəliyyuddin Əl İraqi: Əl Əcvibətul Mərdiyyə anil Əsilətil Məkkiyyə: 17-20

Məktəbətut Təviyətil İsləmiyyə

 


Hədis: "İnsanlar dəvələr kimidir. Yüz nəfərdən işə yarayan bir nəfər belə tapa bilməzsən" (Səhih Muslim)


#29 Muslih

Muslih

    Mütəxəssis

  • Moderators
  • 886 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 03 dekabr 2014 - 03:04

Malikilərdən İbn Əbi Zeyd Əl Qayravani (310-386 h/922-996 m) “Kitabul Cami”adlı əsərində deyir:

 

قيل : فمَن تحدَّث بالحديثِ « إنَّ اللهَ خلَق آدمَ على صورتِه » و « أنَّ اللهَ يكشِف عن ساقِه يومَ القيامةِ » , و « أنَّه يُدخِل يدَه في جهنَّمَ فيُخرِج مِنها مَن أراد » فأنكر ذلك إنكاراً شديداً , ونهى أنْ يُحدَّثَ به

قيل : قدْ تَحَدَّث بِه ابنُ عَجْلانٍ

قال : لمْ يكُنْ مِن الفُقهاءِ

ولمْ يُنكِر مالكٌ حديثَ التَّنزُّل ولا حديثَ الضَّحك

قيل : فحَديث:  إن العرشَ اهتَزَّ لموْتِ سعدٍ

قال: لا يُتَحَدَّث به , وما يدعو الإنسانَ إلى الحديثِ بذلك وهو يرَى ما فيه مِن التَّغرير

 

“(İmam Malikdən) “Allah Adəmi (Adəmin) öz surətində yaratdı”, “Allah Qiyamət günü baldırını açacaq” və “Allah əlini Cəhənnəmə soxaraq oradan istədiyini çıxaracaq” hədislərini rəvayət edən haqda soruşuldu. Belə şeyləri şiddətli şəkildə inkar etdi. Bunları rəvayət etməkdən nəhy etdi.

Belə deyildi: Bunları İbn Aclan rəvayət edib.

Malik dedi: O fəqihlərdən deyildi.

(Qayravani deyir: Bununla yanaşı) Malik nüzul və gülüş hədisini inkar etməmişdir.

Ondan “Ərş, Sadın ölümü səbəbiylə titrədi” hədisi haqda soruldu.

Belə dedi: Bu hədis rəvayət olunmaz, bu hədisdə bu qədər yanlış anlaşılma olduğunu görən bir insanı, onu rəvayət etməyə vadar edən nədir?!

 

Qaynaq: İbn Əbi Zeyd Əl Qayravani: Kitəbul Cami: 124

Tunis: Əl Məktəbətul Atiqa
 


  • Hənif bu ismarıcı bəyəndi

Hədis: "İnsanlar dəvələr kimidir. Yüz nəfərdən işə yarayan bir nəfər belə tapa bilməzsən" (Səhih Muslim)


#30 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 28 avqust 2015 - 15:14

001 - Hənbəli alimlərindən olan İbn Qudəmə Əl Maqdisi (541-620 h/1146-1223 m) "Təhrimun Nəzar fi Kutubil Kəlam" adlı əsərində deyir:

 

ولا خِلافَ بيْن أهْلِ النّقْل سُنِّيّهِم وبِدْعِيِّهم في أنَّ مَذْهبَ السَّلفِ رضِيَ اللهُ عنْهُم في صِفاتِ اللهِ سُبْحانَه وتَعالى الإقْرارُ بِها والإمْرَارُ لَها , وتَسْلِيمٌ لقائِلِها , وتَركُ التَّعرُّضِ لِتَفسيرِها

 

"Sünnisiylə bidətçisiylə, Nəql əhli arasında heç bir ixtilaf yoxdur ki, Sələfin - radiyallahu anhum - Allahın - subhənəhu və təala - sifətləri haqdakı görüşü, onları iqrar etmək, oxuyub keçmək/imrar, (Allaha və Rəsuluna) təslim olmaq və təfsirinə girişməməkdir."

 

Qaynaq: İbn Qudəmə: Təhrimun Nəzar fi Kutubil Kəlam: 36-37

Riyad: Dar Aləmil Kutub: 1410-1990

 

 

002 - İbn Qudamə özünün "Zəmmut Təvil" adlı digər bir kitabında deyir:

 

والخامِس أنّ قَوْلَهم {آمنا به كلّ مِن عِند ربِّنا} كلامٌ يُشعِر بالتَّفويضِ والتَّسليمِ لِما لَم يَعْلموهُ , لِعِلمِهم بأنّه مِن عِند رَبّهم

 

"Beşincisi: Onların (elmdə dərinləşmiş olanların) "Ona iman etdik, hamısı Rəbbimiz qatındandır" sözləri, onun Rəbbləri qatından olduğunu bildikləri üçün, bilmədikləri şeyi təfvid/Allaha həvalə etdiklərinə və təslim olduqlarına işarə edən bir sözdür."

 

Qaynaq: İbnu Qudəmə Əl Məqdisi: Zəmmut Təvil: 36

Şariqa: Darul Fəth: 1414/1994

 

 

003 - Yenə eyni adlı əsərinin irəliki səhifələrində deyir:

 

ثُمّ مَعرفة نَفيِ المُحْتَمَلاتِ يقِف عَلى وُرودِ التّوْقيفِ به , فَإنّ صِفاتِ اللهِ تَعالى لا تثبُت ولا تُنفى إلاّ بِالتّوقيفِ , وإذا تعَذّرَ هذا بطَل تَعْيِينُ مُجمَلٍ منْها على وَجه الصِّحّة , ووجب الإيمانُ بِها بالمَعْنى الّذي أرادَه المُتَكلِّم بِها

 

كَما رُوِيَ عَن الإمام مُحمد بنِ إدريسَ الشّافِعيّ رَضِي الله عنْه أنّه قال : آمنتُ بما جاء عَن اللهِ عَلى مُرادِ اللهِ , وآمنْت بِما جاءَ عَن رَسُول اللهِ عَلى مُرادِ رَسولِ اللهِ صَلّى اللهُ عَليْه وسلّم

وهذِه طَريقَةٌ مُستَقيمَةٌ , ومَقالَةٌ صَحِيحَةٌ سَليمَةٌ ليْس عَلى صَاحِبِها خَطَرٌ ولا يَلْحَقه عيْبٌ ولا ضَررٌ , لأنّ المَوْجُودَ مِنْه هُوَ الإيمانُ بِلَفْظِ الكِتَابِ والسُّنَّةِ , وهذا أمرٌ واجِبٌ عَلى خَلْقِ الله أجمَعينَ

 

"(Sifət nasslarından) ehtimal olunan mənaların (hər hansı birinin) nəfyinin bilinməsi, şəriətin bu (nəfy) barədə xəbər verməsinə bağlıdır. Allahu Təalanın sifətləri, Şəriətdən bir nass olmadan nə isbat nə də nəfy edilməz. Bunun (ehtimal olunan şeylərdən bəzisinin nəfyinin) hasil olması mümkün olmursa, (bu sifətlərdən) mücməl (bir çox məna verəcək şəkildə) olanının, (hər hansı bir mənasını) doğru şəkildə təyin etmək də mümkün olmaz.

Buna görə də onlara, onları xəbər verənin (Allahın) murad etdiyi məna üzrə iman etmək vacib olar.

 

Necə ki bu İmam Muhəmməd bin İdris Əş Şafidən - radiyallahu anhu - belə dediyi rəvayət olunmuşdur: "Allahdan gələnlərə, Allahın muradı (murad etdiyi məna) üzrə iman etdim. Allah Rəsulundan gələnlərə də Allah Rəsulunun - sallallahu aleyhi və səlləm - muradı (murad etdiyi məna) üzrə iman etdim."

Bu (İmam Şafinin bu sözü) doğru bir yoldur, səhih və sağlam bir sözdür. Bu sözün sahibi üçün təhlükə, eyib və zərər yoxdur. Çünki onda olan, Kitabın və Sünnətin ləfzinə iman etməkdir. Bu da, Allahın bütün məxluqatı üzərinə vacib olan bir şeydir."

 

Qaynaq: İbnu Qudəmə Əl Məqdisi: Zəmmut Təvil: 41-42

Şariqa: Darul Fəth: 1414/1994

 

 

004 - İbn Qudəmə "Lumatul İtiqad Əl Hadi ilə Səbilir Raşəd" adlı risaləsində deyir:

 

وما أشكَل مِن ذلك وجَب إثباتُه لفظاً ، وتركُ التعرُّضِ لمعناه , ونرُدُّ علمَه إلى قائله ، ونجعَل عهدتَه على ناقله اتباعاً لطريق الراسِخين في العلم الذين أثْنى اللهُ عليهم في كتابه المبِين بقوله سبحانه وتعالى : { وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا } ، وقال في ذمِّ مُبتغي التأويلِ لمتشابهِ تنزيلِه { فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ } ، فجعَل ابتغاءَ التأويل علامةً على الزيغِ ، وقرَنه بابتغاء الفتنةِ في الذمِّ ، ثم حجَبهم عما أمَّلوه ، وقطَع أطماعَهم عما قصَدوه ، بقوله سبحانه : وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ

 

قال الإمامُ أبو عبدِ الله أحمدُ بن محمد بن حنبل رضي الله عنه في قول النبي صلى الله عليه وسلم : « إن الله ينزِل إلى سماء الدنيا » ، أو « إن الله يُرى في القيامة » ، وما أشبهَ هذه الأحاديثَ نؤمِن بها ، ونصدِّق بها بلا كيفٍ ، ولا معنًى ، ولا نرُدّ شيئا منها ، ونعلَم أن ما جاءَ به الرسول حقٌ ، ولا نرُدّ على رسولِ الله صلى الله عليه وسلم ، ولا نصِف الله بأكثرَ مما وصَف به نفسَه بلا حدٍ ولا غايةٍ { لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ } ، ونقول كما قال ، ونصِفه بما وصَف به نفسَه ، لا نتعدَّى ذلك ، ولا يبلُغه وصف الواصفين ، نؤمِن بالقرآن كلِّه محكمِه ومتشابهِه ، ولا نزيلُ عنه صفةً مِن صفاته لشَناعةٍ شنِّعتْ ، ولا نتعدَّى القرآن والحديث ، ولا نعلَم كيفَ كُنْهُ ذلك إلا بتصديقِ الرسول صلى الله عليه وسلم ، وتثبيتِ القرآن

 

قال الإمام مُحمد بنِ إدريسَ الشّافِعيّ رَضِي الله عنْه : آمنتُ بما جاء عَن اللهِ عَلى مُرادِ اللهِ , وآمنْت بِما جاءَ عَن رَسُول اللهِ عَلى مُرادِ رَسولِ اللهِ صَلّى اللهُ عَليْه وسلّم

 

وعلى هذا درَج السلفُ وأئمةُ الخلف رضي الله عنهم ، كلُّهم متفِقون على الإقرار والإمرار والإثبات ، لما ورَد مِن الصفات في كتاب الله وسنة رسوله مِن غير تعرُّضٍ لتأويله

 

"Bunlardan (sifət ayələrindən) müşkül olanının (yalnız) ləfzən isbatı və mənasına dalmağı tərk etmək vacibdir. Onun elmini, xəbər verənə (Allaha və Rəsuluna), məsuliyyətini isə, Uca Allahın aşağıdakı ayəsində öydüyü, elmdə dərinləşənlərin yoluna tabe olaraq, bu xəbərləri nəql edənə (Rəsula) həvalə edərik:

"Elmdə dərinləşənlər: "Bunlara iman etdik. Hamısı Rəbbimiz qatındandır" deyərlər."

Yenə cca Allah, Quranın mütəşabih ayələrinin açıqlamaq istəyənləri qınayaraq buyurur: "Qəlblərində əyrilik olanlar isə, fitnə çıxarmaq və onları açıqlamaq məqsədilə mütəşəbihlərə uyarlar. Halbuki onun açıqlamasını Allahdan başqa kimsə bilməz".

Uca Allah beləcə onları açıqlamağa çalışmağı (qəlbdə) əyriliyin əlaməti qılmış və bunu, qınama mövzusunda "fitnə məqsədi güdməklə" bərabər zikr etmişdir. Sonra isə, "Halbuki onun açıqlamasını Allahdan başqa kimsə bilməz" buyuraraq, onları arzuladıqları şeydən mən etmiş, qəsd elədikləri şeydən ümidlərini kəsmişdir.

 

İmam Əbu Abdillah Əhməd bin Hənbəl - radiyallahu anh - Nəbinin - sallallahu aleyhi və səlləm - "Uca Allah dünya səmasına enər", "Uca Allah Qiyamət günü görülər" və bənzəri hədisləri haqqında belə demişdir:

"Onlara iman edir, keyfiyyət və məna olmadan təsdiq edirik. Bunlardan heç nəyi rədd etmirik. Bilirik ki, Rəsul hər nə gətiribsə haqqdır.

Rəsulullaha - sallallahu aleyhi və səlləm - etiraz etmirik. Uca Allahı, hədd və ğayə (məhdudiyyət və son nöqtə) olmadan, özü özünü vəsf etdiyindən artıq bir şeylə vəsf etmirik. "Onun bənzəri heç bir şey yoxdur. O, eşidəndir görəndir".

Onun dediyi kimi deyir, Onu özü özünü vəsf etdiyi kimi vəsf edirik. Bu sərhəddi aşmırıq. Vəsf edənlər Onu haqqıyla vəsf edə bilməzlər.

Quranın hamısına, möhkəminə və mütəşəbihinə iman edirik. Qınaqdan dolayı Onun sifətlərindən hansısa bir sifəti nəfy etmirik.

Quran və Hədisin sərhədlərini aşmırıq. Bunun mahiyətinin necəliyini ancaq (bizə bildirdiyi qədər) Rəsulullahın - sallallahu aleyhi və səlləm - təsdiqi və Quranın təsbitilə bilirik.

 

İmam Muhəmməd bin İdris Əş Şafi belə demişdir: "Allahdan gələnlərə, Allahın muradı (murad etdiyi məna) üzrə iman etdim. Allah Rəsulundan gələnlərə də Allah Rəsulunun - sallallahu aleyhi və səlləm - muradı (murad etdiyi məna) üzrə iman etdim."

 

Sələf və xələf imamları - radiyallahu anhum - bu yolda olmuşlar. Onların hamısı, Allahın kitabında və Rəsulunun sünnətində varid olmuş sifətlərin təvilinə dalmadan, iqrar, imrar və isbat edilməsinin vacibliyində müttəfiqdirlər."

 

Qaynaq: İbn Qudəmə Əl Məqdisi: Lumatul İtiqad: 5

Riyad: Darus Samii: 1427/2006

 

 

005 - Yenə "Təhrimun Nəzar fi Kutubil Kəlam" adlı kitabında deyir:

 

وهيَ الإيمانُ بالألْفاظِ والآياتِ والأخْبار بِالمَعْنى الّذي أرادَه اللهُ تَعالى والسُّكوتُ عَمّا لا نعلَمه مِن مَعْناها , وتَرك البَحْثِ عَما لَم يُكلّفْنا اللهُ البَحثَ عنْه مِن تأويلِها ولمْ يُطْلِعنا عَلى عِلمِه , واتباعُ الرّاسخينَ الذينَ أثْنى اللهُ عَليْهم فِي كِتابِه المُبِينِ حِينَ قَالوا : آمَنّا بِهِ كُلّ مِن عِند رَبّنا

 

وعَائِبُ هذِه المَقالَةِ لا يخْلو إمّا أنْ يَعيبَ الإيمانَ بالألفاظِ أو السّكوتَ عَن التَّفسِيرِ أو الأمرَينِ مَعاً , فَإنْ عابَ الإيمانَ بالألفاظِ فَهي قَوْلُ رَبّ العالَمِينَ ورَسولِه الصّادِق الأمينِ صَلّى اللهُ عليْه وسلّم , فعائِبُها كافرٌ بِاللهِ العظِيمِ

وإنْ عابَ السّكوتَ عَن التّفسِيرِ أخْطأ , فَإنّنا لَا نعْلَم لَها تفْسِيراً ومَن لمْ يَعلمْ شَيْئاً وَجبَ عليْه السُّكوتُ عَنْه وحَرُم عليْه الكَلامُ فيه

 

"O, (sələfin və sadiqlərin yolu) ləfzlərə, ayələrə və hədislərə Allahu Təalanın murad etdiyi məna üzrə iman etmək, bilmədiyimiz mənaları haqda susmaq, onların açıqlaması kimi Allahın bizi araşdırması ilə mükəlləf etmədiyi və elmini bizə bildirmədiyi şeyləri araşdırmağı tərk etmək, və uca Allahın "Onlara iman etdik, hamısı Rəbbimizin qatındandır" dedikləri üçün açıq aydın Kitabında öydüyü, elmdə dərinləşənlərin yoluna tabe olmaqdır...

 

Bu sözlərə tən edən, ya ləfzlərə iman etməyə, ya təfsiri haqda susmağa, ya da hər ikisinə birdən tən etmişdir.

Əgər ləfzlərə iman etməyə tən edərsə - ki bu da aləmlərin Rəbbinin və sadiq və əmin olan Rəsulunun sallallahu aleyhi və səlləm sözüdür – buna tən edən Əzəmətli Allaha qarşı kafirdir...

Təfsiri haqda susmağa tən edən isə xəta etmişdir. Biz onların hər hansı bir açıqlamasını bilmirik. Kim bir şey bilməzsə o şey haqqında susmaq ona vacib, o şey barədə söz demək ona haram olar."

 

Qaynaq: İbn Qudəmə: Təhrimun Nəzar fi Kutubil Kəlam: 54

Riyad: Dar Aləmil Kutub: 1410-1990

 


  • Hənif bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#31 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 28 avqust 2015 - 15:15

006 - Eyni kitabında müəllif deyir:

 

فإنّه لا حاجةَ لنا إلَى عِلْمِ مَعنى ما أرَادَ اللهُ تَعالى مِن صِفاتِه جَل وعزّ , فإنّه لا يُرادُ مِنها عَملٌ ولا يتعَلّق بِها تَكليفٌ سِوى الإيمانُ بِها , ويُمكِن الإيمانُ بها مِن غيْر عِلم مَعْناها

 

"Uca Allahın - cəllə və azzə - öz sifətlərindən murad etdiyi mənanı bilməyə ehtiyacımız yoxdur.

Çünki, bu nasslarla əməl etmək istənməyib və onlar haqda, onlara iman etməkdən başqa bir sorumluluq da yoxdur.

İmana gəlincə mənalarını bilmədən də iman etmək olar."

 

Qaynaq: İbn Qudəmə: Təhrimun Nəzar fi Kutubil Kəlam: 51-52

Riyad: Dar Aləmil Kutub: 1410/1990

 

 

007 - Yenə davamən deyir:

 

وأيْضاً فإنّ عائبَ هذهِ المَقالَةَ عَائِبٌ عَلى رَسُولِ اللهِ صلّى اللهُ عليْه وسلّم , فإنّه كان يُؤمِن باللهِ وكَلماتِه ولَم يُفَسّر شَيْئا مِن ذلِك ولا بيّن معْناه

 

"Həmçinin bu sözə (ləfzə iman etməyə) tən edən, Allah Rəsuluna - sallallahu aleyhi və səlləm - tən edəndir.

Çünki Rəsulullah, Allaha, kəlimələrinə iman etmiş, bunlardan (sifət ayələrindən) heç bir şeyə təfsir verməmiş və mənasını açıqlamamışdır."

 

Qaynaq: İbn Qudəmə: Təhrimun Nəzar fi Kutubil Kəlam: 55

Riyad: Dar Aləmil Kutub: 1410/1990

 

 

008 - Yenə eyni kitabda deyir:

 

وأمّا إيمانُنا بِالآياتِ وأخْبارِ الصّفاتِ فَإنّما هُوَ إيمانٌ بمُجَرّد الألفاظِ الّتي لاَ شَكّ فِي صِحّتها ولا رَيْبَ في صِدْقِها وقائِلُها أعْلَمُ بمَعناها , فآمَنا بِها عَلى المَعْنى الّذي أرَاد رَبّنا تَبَارك وتَعالى

 

وكمْ قَدْ شرَح هو المَقالة أهلَ السّنّةِ فِي هَذه المَسْألةِ وبيّن الحَقّ فِيهَا بَعْد تَوْبتِه مِن هَذه المَقالَةِ , وبيّن أنّه إذا سَألَنا سَائِلٌ عَن مَعْنَى هذه الألْفاظِ قُلْنا : لا نَزِيدُك عَلى ألفاظِها زِيادَةً تُفِيدُ مَعنًى , بَلْ قِراءَتُها تَفسِيرُها مِن غيرِ مَعْنىً بعيْنِه ولا تَفسِيرٍ بنَفْسِه

ولكِن قَد علِمنا أنّ لَها معنًى فِي الجُمْلةِ يعْلَمُه المُتَكلِّم بِها , فَنحْن نؤمِن بِها بذلك المعْنى

 

"Sifət ayələri və hədislərinə imanımıza gəlincə o, səhihliyində şəkk, doğruluğunda şübhə olmayan mücərrəd (yalnız) ləfzlərə imandır. Onları deyən (Allah) mənalarını ən gözəl biləndir.

O nasslara Rəbbimizin - təbərakə və təala - murad etdiyi məna üzrə iman edirik...

 

O (İbnu Aqilin) özü bu sözündən tövbə etdikdən sonra, Əhli Sünnətin bu məsələdəki sözünü nə qədər şərh etmişdir. Bildirmişdir ki, əgər birisi bizdən bu ləfzlərin mənaları haqda soruşarsa ona belə deyərik:

"Sənə ləfzlərindən başqasını demirik, məna ifadə edəcək ləfzlər əlavə etmirik, əksinə onların təfsiri, müəyyən bir məna və təfsirsiz olaraq oxunuşudur.

Lakin bilirik ki, onların ümumən bir mənası var. Onu da onları xəbər verən (Allah) bilir. Biz də onlara bu mənalar üzərə iman edirik."

 

Qaynaq: İbn Qudəmə: Təhrimun Nəzar fi Kutubil Kəlam: 59

Riyad: Dar Aləmil Kutub: 1410/1990

 

 

009 - Yenə İbn Qudəmə "Zəmmut Təvil" adlı əsərində deyir:

 

ومذهَب السّلفِ رَحْمةُ اللهِ عليْهم الإيمانُ بصِفاتِ اللهِ تعالى وأسمائه الّتي وصَف بِها نفْسَه في آياتِه وتنْزيلِه أو علَى لِسانِ رسوله مِن غيْرِ زيادةٍ عليْها , ولا نقْصٍ مِنْها , ولا تَجاوُزٍ لها , ولا تفْسيرٍ لَها , ولا تاويلٍ لَها بِما يُخالِفُ ظَاهِرَها , ولاَ تَشْبيهٍ بِصفاتِ المَخْلوقِينَ ولا سِماتِ المُحدَثِينَ , بلْ أمَرّوها كَما جاءتْ , ورَدّوا علْمَها إلى قائلِها ومَعْناها إلى المُتَكَلّم بها

 

وقال بعْضُهم - و يُروَى ذلك عَن الشّافعِيّ رَحْمَةُ اللهِ عليْه : آمَنْت بِما جاءَ عَن اللهِ عَلى مُرَادِ اللهِ وبِما جاءَ عَن رَسولِ اللهِ عَلى مُرادِ رَسولِ اللهِ صلى الله عليه وسلم

وعَلِموا أنّ المُتَكلِّمَ بِها صَادقٌ لا شَكّ في صِدْقِه فصَدّقُوهُ ولمْ يَعْلموا حَقيقَةَ مَعْناها , فَسَكتوا عَمّا لمْ يَعْلَمُوه

 

"Sələfin – Allahın rəhməti üzərlərinə olsun – görüşü, Allahu Təalanın, ayələrində, endirdiyi kitabı və Rəsulunun diliylə özünü vəsf etdiyi sifətlərinə və adlarına, üzərinə nəyisə əlavə edib, ondan nəyisə əskiltmədən, həddlərini aşmadan, onları təfsir etmədən, zahirinə müxalif təvil etmədən, yaradılmışların sifətlərinə və xüsusiyyətlərinə bənzətmədən iman etməkdir. Onları gəldiyi kimi oxuyub keçər, elmini və mənasını söyləyənə (Allaha) həvalə edərlərdi.

 

(Sələfdən) bəziləri – ki bu İmam Şafidən də – Allahın rəhməti üzərinə olsun – rəvayət olunmuşdur – belə demişdir:

"Allahdan gələnlərə, Allahın muradı (murad etdiyi məna) üzrə iman etdim. Allah Rəsulundan gələnlərə də Allah Rəsulunun - sallallahu aleyhi və səlləm - muradı (murad etdiyi məna) üzrə iman etdim".

Onları xəbər verənin sidqində şübhə olmayan bir sadiq olduğunu bilmiş, onu təsdiqləmişlər. Onların mənasının həqiqətini bilməmiş, bilmədikləri şeydə də susmuşlar."

 

Qaynaq: İbnu Qudəmə Əl Məqdisi: Zəmmut Təvil: 9

Şariqa: Darul Fəth: 1414/1994

 

 

010 - Eyni kitabında deyir:

 

ورأيْت لبعضِ شُيوخِهم في كِتابهِ قال : " اخْتلفَ أصْحابُنا فِي أخبارِ الصِّفاتِ , فمِنْهُم مَن أمرَّها كَما جاءتْ مِن غيْر تَفسيرٍ ولا تأويلٍ مَعَ نفْي التَّشبِيهِ عنْها , وهُو مَذْهبُ السّلفِ " , فحصَل الإجْماعُ عَلى صِحَّة ما ذكَرناه والحمد لله

 

"Onların (Əşari və Maturudilərdən olan təvil əhlinin) şeyxlərindən bəzilərinin kitablarında belə dediyini gördüm:

"Əshabımız (Əşarilər) sifət xəbərləri barədə ixtilaf etmişlər. Bəziləri onları təfsir və təvil etmədən, təşbihi nəfy edərək olduğu kimi oxuyub keçmişlər. Bu da (bizim də söylədiyimiz kimi) sələfin məzhəbidir".

Bununla da dediyimizin doğruluğuna icma hasil olmuş olur. Allaha həmd olsun."

 

Qaynaq: İbnu Qudəmə Əl Məqdisi: Zəmmut Təvil: 25

Şariqa: Darul Fəth: 1414/1994

 

 

 

İbn Qudəmənin ifadələrində mənanın təfvidi çox açıqdır. Bunu ancaq təəssübçü cahil inkar edər. Müasir sələfi şeyxlərdən bəziləri bunu açıq şəkildə etiraf etmişlər.

Məsələn Abdur Razzaq Əl Afifi, İbn Qudəmənin mufavvid olduğunu etiraf edənlərdən biridir:

 

مذهب السلف هو التفويض في كيفية الصفات لا في المعنى ، وقد غلط ابن قدامة في لمعة الاعتقاد ، وقال : بالتفويض ولكن الحنابلة يتعصبون للحنابلة ، ولذلك يتعصب بعض المشايخ في الدفاع عن ابن قدامة ، ولكن الصحيح ان ابن قدامة مفوض

 

"Sələfin məzhəbi mənaların yox, keyfiyyətlərin təfvididir. İbn Qudamə "Lumatul İtiqad" risaləsində xəta etmiş, (mənada) təfvid görüşünü ortaya qoymuşdur.

Lakin Hənbəlilər digər Hənbəliləri müdafiədə təəssüb əhli olduqları üçün, onların bəzi şeyxləri İbn Qudaməni müdaifədə təəssübkeşlik etmişlər. Ancaq həqiqət budur ki, İbn Qudamə mufavviddir!"

 

Qaynaq: Abdur Razzaq Əl Afifi: Fətəva və Rəsəiliş Şeyx Abdir Razzaq Əl Afifi: 347
 


  • Hənif bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#32 Muslih

Muslih

    Mütəxəssis

  • Moderators
  • 886 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 31 avqust 2015 - 03:45

01. Hafiz Şəmsuddin Əz Zəhəbi (673-748 h/1274-1348 m) "Siyəru Aləmin Nubələ" adlı kitabında deyir:

 

مَن أقَرَّ بذلك تصديقاً لكتاب الله ، ولِأَحاديثِ رسولِ الله صلى الله عليه وآله وسلم ، وآمن به مُفَوِّضاً معناه إلى الله ورسولِه ، ولم يخُضْ في التأويل ولا عمَّق ، فهو المسلم المُتَّبِع

ومَن أنكَر ذلك ، فلَمْ يدرِ بثبوتِ ذلك في الكتاب والسنة فهو مقصِّر ، والله يعفُو عنه ، إذْ لَمْ يُوجِب اللهُ على كُلِّ مُسلِمٍ حِفْظَ مَا ورَد في ذلك

ومَن أنْكَر ذلك بعد العلم ، وقفاً غيرَ سبيلِ السَّلفِ الصَّالح ، وتَمَعْقَلَ على النَّص ، فَأَمْرُه إلى الله ، نعوذ بِالله مِن الضَّلال والهوى

 

"Kim bunları (mütəşabih nassları) Allahın Kitabını və Allah Rəsulunun - sallAllahu aleyhi və əlihi və səlləm - hədislərini təsdiq edərək iqrar edər, onların mənalarını Allaha və Rəsuluna təfvid/həvalə edərək iman edər, təvilə və dərinliyə dalmazsa o (haqqa) tabe olan müsəlmandır.

Kim də bunların Quran və Sünnədə sabit olmasını bilmədən onları inkar edərsə o müqəssir/təqsirkardır. Allah onu əfv edər. Çünki O, hər müsəlmana bu haqda varid olan şeyləri bilməyi vacib qılmamışdır.

Kim də bunları, (sabit olduqlarını) bildikdən sonra ilk saleh nəslin yolundan başqasına tabe olar və nassı inadla inkar edərsə onun işi Allaha qalıb. Zəlalətdən və həvadan Allaha sığınırıq."

 

Qaynaq: Şəmsuddin Əz Zəhəbi: Siyəru Aləmin Nubələ: 14/373-374

Beyrut: Muəssəsətur Risələ: 1405/1984

 

02. Yenə eyni adlı kitabında deyir:

 

وأمَّا السَّلف ، فما خاضوا في التأويل ، بل آمنوا وكَفُّوا ، وفَوَّضُوا عِلْمَ ذلك إِلى اللهِ ورَسولِه

 

"Sələfə/ilk nəslə gəlincə, onlar təvilə dalmamışlar. Əksinə (onlara) iman etmiş və (izahdan) uzaq durmuşlar. Bu nassların elmini Allaha və Rəsuluna təfvid/həvalə etmişlər."

 

Qaynaq: Şəmsuddin Əz Zəhəbi: Siyəru Aləmin Nubələ: 14/376

Beyrut: Muəssəsətur Risələ: 1405/1984

 

03. Kitabın başqa bir yerində deyir:

 

فقولُنا في ذلك وبابِه : الإقرارُ والإمرارُ وتفويضُ معناه إلى قائلِه الصادقِ المعصومِ

 

"Bu və bu babda olanlar (mütəşəbih ayə və hədislər) haqdakı görüşümüz, onları qəbul etmək, (olduğu kimi) oxuyub keçmək və mənasını sadiq və məsum olana/Allah rəsuluna - sallAllahu aleyhi və əlihi və səlləm - təfvid/həvalə etməkdir."

 

Qaynaq: Şəmsuddin Əz Zəhəbi: Siyəru Aləmin Nubələ: 8/105

Beyrut: Muəssəsətur Risələ: 1405/1984

 

04. Yenə eyni kitabda bu cür deyir:

 

فهذا الصحيح مخرَّج في كتابي البخاري ومسلم , فنؤمِن به ونُفَوِّضُ ونسلِّم ولا نخوض فيما لا يعنينا , مع عِلْمِنا بِأَنَّ اللهَ ليس كمثله شيء وهو السميع البصير

 

"Bu səhih hədis, Buxari və Müslimin kitablarında təxric edilmişdir. Ona iman edir, onu təfvid/həvalə edir və təslim oluruq. Bizə aid olmayan şeylərə dalmırıq. Bilirik ki Allaha bənzər heç bir şey yoxdur, O, eşidən və görəndir."

 

Qaynaq: Şəmsuddin Əz Zəhəbi: Siyəru Aləmin Nubələ: 5/450

Beyrut: Muəssəsətur Risələ: 1405/1984
 


Hədis: "İnsanlar dəvələr kimidir. Yüz nəfərdən işə yarayan bir nəfər belə tapa bilməzsən" (Səhih Muslim)





Bu mövzunu oxuyan istifadəçi sayı: 5

0 İstifadəçi, 5 Qonaq, 0 Anonim