Перейти к содержимому


Фотография

İman Edib Əməli Olmayan


  • Mövzuya cavab vermək üçün, avtorizasiyadan keçməlisiniz.
Bu mövzudakı ismarıc sayı: 6

#1 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 11 aprel 2013 - 09:55

بسم الله الرحمن الرحيم


Yaxın zamanda bizə tez tez sorulan suallardan biri də budur: “Bir şəxs kəlimeyi şəhadəti gətirər lakin, heç bir vacibi yerinə yetirməzsə onun haqqında hökm nədir? Bu adam Müsəlmandırmı? Yoxsa kafirdirmi?”
Mövzunun önəmini nəzərə alıb bu barədə yazmaq istədik. Əlbətdəki haqq yoldan uzaqlaşmamaq üçün məsələ barədə alimlərin görüşlərinə baş vurmaq qaçınılmazdır.


  • Fəqirbəndə və Ayaz bu ismarıcı bəyəndilər
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#2 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 11 aprel 2013 - 09:58

İmam Əbu Hənifənin (80-150 h/699-767 m) əməllərin hamısını tərk edən, lakin şəhadət gətirən kimsə haqqındakı görüşü belə bir kimsənin müsəlman olduğudur:

 

قلتُ : فأخْبِرْني عمَّن يؤمِنُ , ولا يُصلِّي , ولا يصُوم , ولا يعمَل شيئًا مِن هذهِ الأعْمالِ , هل يُغني إيمانُه شيئا ؟

قال : هو في مشيئةِ اللهِ , إنْ شاءَ عذَّبه , وإنْ شاءَ رحِمه . وقال : مَن لمْ يجحَدْ مِن كتابهِ شيئًا فهو مؤمنٌ



"(Əbu Muti Əl Bəlxi) Dedim: Mənə de görüm, iman edən, lakin namaz qılmayan, oruc tutmayan və bu kimi əməllərdən heç birini yerinə yetirməyən kimsənin imanı ona fayda verərmi?

(Əbu Hənifə) dedi: O Allahın diləməsindədir. Dilərsə əzab edər, dilərsə rəhm edər. Davamən belə dedi: Kim Allahın Kitabından bir şey inkar etməzsə o mömindir."

 

Qaynaq: Əbu Hənifə: Əl Fiqhul Əbsat: 47
Təhqiq: Zahid Əl Kəvsəri: 1368


  • Ayaz bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#3 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 11 aprel 2013 - 10:02

Qədim Hənəfi alimlərindən Əl Həkim Əs Səmərqandi (v. 260-345 h/874-956 m) "Əs Səvədul Azam alə Məzhəbil İmamil Azam" adlı əsərində məsələmiz haqda deyir:

 

واعلمْ أنَّ أحداً لو أتى بذنْبِ أهلِ الأرْض كان القُنُوطُ في ذلك مِن الرحْمة كفراً , ولو أنَّ مؤمناً زنَى بألْفِ مؤمنةٍ , وذهَب بمالِ مائةِ ألفِ مسلمٍ , ولم يصلِّ للهِ قطٌّ , ولم يصُمْ يوْماً , ولم يغتسِلْ مِن جنابةٍ , ولم يحُجَّ , ولم يُزَّكِ كان مؤمناً حقاً , إن تابَ قبْلَ خروجِه مِن الدنيَا غفَر اللهُ له , وإن خرَج مِن الدنيَا بغيْرِ توبةٍ كان في مشيئةِ الله , إن شاء غفَر له بفضْلِه , وإن شاء عذَّبه بقَدْرِ ذنوبِه بعدْلِه , ثم يدخُل الجنةَ برحْمتِه
ومَن قال : " إنَّ هذا المؤمنَ بالله تعالى يكفُر بهذه الذُّنوب " فهو كافرٌ خارجيٌّ . ومَن قال : " إنه إذا أتى بهذه الذُّنوب ومات بغيْر توبةٍ يخلُد في النار " فهو كافرٌ معتزليٌّ . ومَن قال : " إن هذا المؤمن لا تضُرُّه هذه الذنوبُ " فهو مُرجئيٌّ

 

"Bil ki, bir kimsə yer üzündəkilərin hamısının günahı qədər günah eləsə belə, (Allahın) rəhmətindən bu mövzuda ümid kəsməsi küfrdür!
Əgər bir mömin/müsəlman min möminəylə zina etsə, yüz min müsəlmanın malını alsa, heç vaxt namaz qılmasa, bir gün belə oruc tutmasa, cənabətdən qüsl almasa, həcc etməsə, zəkat verməsə belə o həqiqi mömindir.
Əgər dünyadan köçmədən öncə tövbə edərsə Allah onu bağışlayar. Yox dünyadan tövbəsiz köçərsə Allahın diləməsinə qalmışdır. Dilərsə öz fəzliylə onu bağışlayar, dilərsə ədalətiylə ona günahı miqdarında əzab verər. Sonra isə Allahın rəhmətiylə Cənnətə daxil olar.
Kim "Allaha iman etmiş bu kimsə elədiyi günahlar səbəbilə kafir olmuşdur" deyərsə o kafir bir xaricidir.
Kim "Bu günahları edib, tövbəsiz ölərsə Cəhənnəmdə əbədi qalar" deyərsə o kafir bir mütəzilidir.
Kim "Bu günahlar sözügedən möminə zərər verməz" deyərsə o da mürcidir."

 

Qaynaq: Əl Həkim Əs Səmərqandi: Əs Səvədul Azam: 98
İstanbul: Məktəbətu Yəsin: 2011


  • Ayaz bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#4 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 11 aprel 2013 - 10:06

Nassların zahirinə "sarılmasıyla" məşhur olan İbn Hazm (384-456 h/ 994-1064 m) doğru inanca sahib olduğu halda namaz, oruc və bu kimi bütün əməlləri tərk edənlər haqda belə deyir:

 

مسألة : ومَن ضيَّع الأعمالَ كُلَّها فهو مؤمنٌ عاصٍ ناقصُ الإيمانِ لا يكفُر . حدثنا عبد اللهِ بنِ يوسفَ, حدثنا أحمدُ بن فتْحٍ , حدثنا عبد الوهابِ بن عيسى , حدثنا أحمدُ بن محمدٍ , حدثنا أحمدُ بن علي , حدثنا مسلمُ بن الحجَّاج , حدثنا زهيرُ بن حرْبٍ , حدثنا يعقوبُ بن إبراهيمَ بن سعْدٍ , حدثنا أبي , عن ابنِ شهابٍ , عن عطاءِ بن يزيدَ الليْثي أن أبا هريرةَ أخبرَه أن رسولَ الله صلى الله عليه وسلم قال في حديثٍ طويلٍ حتى إذا فرَغ اللهُ مِن قضائِه بين العِباد وأرادَ أن يُخرِجَ برحْمته مَن أرادَ مِن أهلِ النارِ أمَر الملائكةَ أن يُخرِجوا مِن النارِ مَن كان لا يُشرِك باللهِ شيئا , ممن أرادَ اللهُ, عزّ وجلّ , أن يرحَمه , ممن يقول لا إله إلا الله


"Məsələ - 79: Bütün əməlləri tərk edən kimsə asi və naqis imanlı mömindir, kafir olmaz.
... Əbu Hureyrə Allah Rəsulunun – sallallahu aleyhi və səlləm - uzun bir hədisdə belə dediyini xəbər vermişdir:
... Uca Allah qulları arasında hökmünü sona çatdırdığı və rəhmətiylə Cəhənnəm əhlindən istədiyi kimsələri oradan çıxarmaq istədiyi zaman mələklərə "Allaha heç bir şeyi ortaq qoşmayanları" Cəhənnəmdən çıxarmalarını əmr edər. Onlar Allahın – Azzə və Cəllə – "Lə iləhə illəllah" deyənlərdən rəhmət etmək istədiyi kimsələrdir."

 

Qaynaq: İbn Hazm: Əl Muhalla bil Əsər: 1/40-41
Təhqiq: Əhməd Şakir (1352 h)


Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#5 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 11 aprel 2013 - 10:09

Bu barədə sələfilərin şeyxul İslamı Muhəmməd bin Abdil Vəhhabın görüşünü də zikr etmək bəzi yönlərdən yerində olardı:


أركانُ الإسلامِ الخمسة ، أولها الشهادتانِ ، ثم الأركانُ الأربعةُ ، فالأربعة إذا أقرَّ بها ، وترَكها تهاوناً ، فنحن وإنْ قاتلناه على فعْلها ، فلا نكفِّره بتركها ، والعلماءُ اختلفوا في كفْرِ التارك لها كسلاً مِن غيْرِ جحودٍ
ولا نكفِّر إلا ما أجْمعَ عليه العلماءُ كلُّهم ، وهو الشهادتانِ


"İslamın beş rüknündən ilki "iki şəhadət" kəliməsidir. Sonra digər dörd rükn gəlir.
Onları iqrar edib lakin, etinasızlığından onları tərk edərsə, onunla elədiyinə görə vuruşsaq belə bu rüknləri (Namazı, Orucu, Zəkatı, Həcci) tərk etdiyinə görə onu təkfir etmirik.
Alimlər bunları inkarla deyil tənbəllikdən tərk edənin küfründə ixtilaf etmişdir. Biz isə, ancaq bütün alimlərin (küfr olması haqda) üzərində icma etdiyi şeylər səbəbilə təkfir edirik ki, bu da "iki şəhadət" kəliməsidir."

 

Qaynaq: İbnul Qasim Ən Nəcdi: Əd Durərus Səniyyə: 1/102
1417/1996



Təliq: Muhəmməd bin Abdil Vəhhabın burada əməlləri tamamilə tərk edəni qəsd etdiyi zahirdir. Hətta onun sözlərini bu zahirdən çevirəcək başqa sözlərinin olduğunu fərz etsək belə, ortaya onun tərəfindən qoyulan aşkar bir prinsip vardır: "Biz ancaq alimlərin ittifaq etdiyi məsələlərdə təkfir edirik".
Əməlləri tamamən tərk edənin kafir olub olmadığı məsələsində ixtilaf olduğu məşhurdur. Nəticə etibarı ilə, "Şeyx" bu davranışdan dolayı təkfir etmir və ya etməməlidir...


Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#6 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 11 aprel 2013 - 10:11

Əməli imandan sayanlardan İbn Abdil Bərr (368-463 h/978-1071 m) əməllərin tamamilə tərki haqqında deyir:
 

وفيه دليلٌ على أنَّ مَن لم يصَلِّ مِن المسلمينَ في مشِيئة اللهِ إذا كان موحِّداً مؤمناً بما جاءَ به محمدٌ صلى الله عليه وسلم مصدِّقاً مقِرًّا وإن لم يعمَلْ
وهذا يرُدُّ قولَ المعتزلةِ والخوارجِ بأسْرِها ألا تَرى أنَّ المقِرَّ بالإسلام في حينِ دخولِه فيه يكون مسلماً قبْلَ الدخولِ في عمَلِ الصلاة وصومِ رمضانَ بإقرارِه واعتقادِه وعُقدةِ نيَّتِه 
فمِن جهةِ النظر : لا يجب أن يكونَ كافراً إلا برفْعِ ما كان به مسلماً وهو الجحود لما كان قد أقرَّ به واعتقَده

 

"Bu hədisdə dəlil var ki, müsəlmanlardan namaz qılmayan kimsə muvahhid, Muhəmmədin - sallallahu aleyhi və səlləm - gətirdiyinə iman edən, onu təsdiq və iqrar edənlərdəndirsə - əməl etməsə belə - Allahın diləməsi altındadır. 
Bu, mötəzilə və xavariclərin hamısının görüşünü rədd edir. Görmürsənmi ki, İslamı iqrar edən biri, daha namaz qılıb Ramazan orucunu tutmadan İslama daxil olduğu zaman  bunları iqrar edib, vacibliyinə etiqad etməsi və niyyəti səbəbilə artıq müsəlman olar.
Əqli cəhətdən isə: Kafir olması, ancaq onunla Müsəlman olduğu şeyin ortadan qalxmasıyla mümkün olar. Bu da iqrar edib, etiqad etdiyi şeyi inkar etməsidir."

 

Qaynaq: İbn Abdil Bərr: Ət Təmhid: 23/290
Vizarətul Əvqaf: 1387/1967


Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#7 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 11 aprel 2013 - 10:14

Buxarinin Səhihini şərh edən Hənəfi alimlərindən Bədruddin Əl Ayni (762-855 h/1361-1451 m) "Umdətul Qari Şərhu Sahihil Buxari" adlı kitabında bu barədə deyir:

 

 

وأما الخوارجُ فقد اتَّفقوا على أن الإيمانَ بالله يَتناولُ معرفةَ الله تعالى ومعرفةَ كلِّ ما نصَب اللهُ عليه دليلاً عقلياًّ أو نقلياًّ ويَتناول طاعةَ اللهِ تعالى في جميعِ ما أمَر به ونهَى صغيراً كان أو كبيراً , قالوا : مجموعُ هذه الأشياءِ هو الإيمانُ
ويقرُب مِن مذهبِ المعتزلة مذهبُ الخوارج ويقرُب مِن مذهبهما ما ذهَب إليه السلَفُ وأهلً الأثرِ : أن الإيمانَ عبارةٌ عن مجموعِ ثلاثةِ أشياءَ - التصديقُ بالجَنان والإقرارُ باللسانِ والعملُ بالأركانِ , إلا أنَّ بينَ هذه المذاهبِ فَرْقاً , وهو أنَّ مَن ترك شيئاً مِن الطاعات سواءٌ أكان مِن الأفعالِ أو الأقوالِ خرَج مِن الإيمان عندَ المعتزلةِ ولم يدخُلْ في الكفْر بل وقَع في مرْتبةِ بيْنهما يسمُّونها منزلةً بين المنزلتينِ , وعند الخوارج دخَل في الكفْر , لأنَّ ترْكَ كلِّ واحدةٍ من الطاعاتِ كفرٌ عندَهم , وعندَ السلفِ لم يخرُج مِن الإيمان
وقال الشيخ أبو إسحاقَ الشيرازيُّ : وهذه أوَّلُ مسألةٍ نشأتْ في الاعتزال
ونُقِل عن الشافعي أنه قال : الإيمانُ هو التصديقُ والإقرارُ والعملُ , فالمُخِلُّ بالأول وحْدَه مُنافقٌ , وبالثاني وحْدَه كافرٌ , وبالثالث وحْدَه فاسقٌ ينجُو مِن الخلود في النار ويدخُل الجنةَ
قال الإمام : هذا في غايةِ الصُّعوبةِ , لأن العملَ إذا كان رُكْناً لا يتحقَّق الإيمانُ بدُونه , فغيرُ المؤمِن كيفَ يخرُج مِن النار ويدخُل الجنةَ ؟ قلتُ : قد أجِيب عن هذا الإشكال بأنَّ الإيمانَ في كلامِ الشارع قد جاءَ بمعنى أصلِ الإيمان , وهو الذي لا يعتبَر فيه كوْنُه مقروناً بالعمل
كما في قولِه صلى الله عليه وسلم : - الإيمانُ أن تؤمِن بالله وملائكتِه وبلقائِه ورسُلِه وتُؤمِن بالبعْث , والإسلامُ أن تعبُدَ اللهَ ولا تُشرِك به وتُقيم الصلاةَ وتُؤتي الزكاةَ المفروضةَ وتصُومَ رمضانَ - , وقد جاءَ بمعنى الإيمانِ الكاملِ , وهو المقرونُ بالعملِ كما في حديثِ وَفْدِ عبْدِ القيْس : - أتدْرُون ما الإيمانُ بالله وحدَه ؟ قالوا الله ورسوله أعلمُ . قال : شهادةُ أن لا إله إلا الله وأن محمداً رسولُ الله وإقامُ الصلاة وإيتاءُ الزكاةِ وصيامُ رمضانَ وأن تُعْطُوا مِن المَغْنَم الخُمُسَ - , والإيمانُ بهذا المعنى هو المرادُ بالإيمان المنفيِّ في قوْلِه صلى الله عليه وسلم - لا يَزِني الزَّاني حينَ يَزني وهو مؤمِنٌ - , وهكذا كلُّ موضعٍ جاءَ بمثله , فالخلافُ في المسألة لفظيٌّ , لأنه راجعٌ إلى تفسيرِ الإيمان وأنه في أيِّ المعنييْنِ منقولٌ شرعيٌ , وفي أيِّهما مجازٌ
ولا خلافَ في المعنى , فإنَّ الإيمان المنْجي مِن دخولِ النار هو الثاني باتفاق جميعِ المسلمينَ , والإيمان المنْجِي مِن الخلود في النار هو الأول باتِّفاق أهْلِ السنةِ خلافاً للمعتزلةِ والخوارجِ
ومما يدُلُّ على ذلك قوْلُه صلى الله عليه وسلم في حديث أبي ذرٍ : - ما مِن عبدٍ قال لا إله إلا الله ثم ماتَ على ذلك إلا دخَل الجنةَ . قلتُ : وإنْ زنَى وإن سرَق ؟ قال : وإن زنَى وإن سرَق - , وقوله صلى الله عليه وسلم : - يخرُج مِن النار مَن في قلْبِه مِثقالُ ذرَّةٍ مِن الإيمانِ - , فالحاصلُ أنَّ السلفَ والشافعيَّ إنما جعَلوا العملَ ركْناً مِن الإيمان بالمعنى الثاني دون الأولِ , وحكَموا مع فَواتِ العمَلِ ببقاءِ الإيمانِ بالمعنى الأولِ وبأنه ينْجو مِن النار باعتبار وجودِه وإن فات الثاني , فبهذا يندفِع الإشكال


"Xavariclərə gəlincə, onlar ittifaq ediblər ki, Allaha iman uca Allahın tanınmasını, Allahın əqli və ya nəqli dəlil qoyduğu hər şeyin bilinməsini, əmr və qadağan etdiyi - kiçik və ya böyük - şeylərdə uca Allaha itaəti əhatə edir. Yekun olaraq belə demişlər: İman, bu sayılan şeylərin cəmidir.
Xavariclərin bu mövzudakı görüşü, Mötəzilənin görüşünə yaxındır. Sələfin və hədis əhlinin "İman üç şeyin cəmindən ibarətdir - qəlblə təsdiq, dillə iqrar və əzalarla əməl etmək" şəklindəki görüşüdə həm Xavariclərin, həm Mötəzilənin görüşünə yaxındır.
Ancaq bu görüşlər arasında (önəmli) bir fərq var ki, bu da fellər və ya sözlər cinsindən itaət sayılan bir şeyi tərk edənin hökmüdür:
1. Mötəziləyə görə imandan çıxar, ancaq küfrə girməz. İki mənzil arasındakı mənzil adlandırdıqları yerə gedər.
2. Xavariclərə görə (imandan çıxar) küfrə girər. Çünki, onlara görə itaətlərdən hərhansı birini tərk etmək küfrdür.
3. Sələfə görə imandan çıxmaz.
Şeyx Əbu İshaq Əş Şirazi belə demişdir: Bu, itizalda ortaya çıxan ilk məsələdir.
İmam Şafidən belə dediyi nəql edilmişdir: İman - təsdiq, iqrar və əməldir. Sadəcə birincini pozan (qəlbdə təsdiqi olmayan) münafiqdir, sadəcə ikincini pozan (dillə iqrar etməyən) kafirdir, üçüncünü pozan (əməlləri tərk edən) Cəhənnəmdən qurtulub, Cənnətə girəcək bir fasiqdir.
İmam dedi: "Bu çox müşküldür. Çünki, əməl rükndürsə onsuz iman olmaz. Elə isə mömin olmayan Cəhənnəmdən çıxıb, Cənnətə necə girəcək?"
Mən (Bədruddin Əl Ayni) deyirəm: Bu müşkülə belə cavab verilmişdir: Şəriətdə iman bəzən imanın əsli mənasında istifadə edilir. Bu, əməllə bərabər olması diqqətə alınmayan imandır. Rəsulullahın buyurduğu kimi:
"İman - Allaha, mələklərinə, Ona qovuşmağa, rəsullarına, dirilişə inanman. İslam - Allaha ibadət edib, Ona şərik qoşmaman, namazı qılman, fərz olan zəkatı vermən, Ramazanda oruc tutmandır."
Bəzən isə iman, kamil iman mənasında işlədilir. Bu da əməllə yanaşı olan imandır. Vəfd bin Əl Qeys hədisində olduğu kimi:
"(Rəsulullah buyurdu) Tək Allaha imanın nə olduğunu bilirsinizmi? Onlar: "Allah və Rəsulu daha yaxşı bilir" deyə cavab verdilər. Rəsulullah buyurdu: "Allahdan başqa ilah olmadığına və Muhəmmədin Onun elçisi olduğuna şəhadət, namaz qılmaq, zəkat vermək, Ramazan orucunu tutmaq və qənimətdən beşdə bir vermənizdir."
Rəsulullahın - sallallahu aleyhi və səlləm - aşağıdakı hədisində inkar edilən imanda bu mənada (kamil iman) olan imandır: "Zina edən zina edərkən mömin olaraq etməz." Bu cür varid olan bütün yerlərdə də həmçinin bu mənadadır.
Məsələdəki ixtilaf ləfzidir. Çünki o, imana verilən tərifə, şəri dəlilin bu iki mənadan hansında olduğuna, bu ikisindən hansında məcaz olmasına görə dəyişir.
Mənada/mahiyyətdə isə ixtilaf yoxdur. Çünki, - müsəlmanların ittifaqıyla - atəşə girməkdən qoruyacaq olan iman, ikinci mənadakı (kamil) imandır.
Atəşdə əbədi qalmaqdan qoruyacaq olan iman isə birinci (əsli) imandır. Bu barədə Əhli Sünnət, Mötəzilə və Xavariclərin xilafına ittifaq etmişdir.
Bu dediyimizə dəlil təşkil edən şeylərdən Əbu Zərr hədisində Rəsulullahın - sallallahu aleyhi və səlləm - dediyini qeyd etmək olar:
"(Rəsulullah buyurdu) Elə bir qul yoxdur ki "Allahdan başqa ilah yoxdur" desin, sonra bu halda vəfat etsin və Cənnətə girməsin.
- Zina etsə, oğurluq etsə necə?
- Zina da etsə, oğurluq da etsə!"

Dediyimizə Rəsulullahın - sallallahu aleyhi və səlləm - başqa bir hədisidə dəlalət edir: "Qəlbində zərrə qədər iman olan kimsə Cəhənnəmdən çıxacaq."
Xülasə: Sələf alimləri və İmam Şafi əməli sadəcə ikinci mənada (kamil iman olaraq) rükn saymışlar, birinci mənada deyil. Əməllər olmasada birinci mənada imanın qaldığına (əsli iman olaraq) və ikinci mənada (kamil iman) iman olmasa belə bu mənada imanın varlığının insanı Cəhənnəmdən qurtaracağına hökm etmişlər. Bu açıqlamayla müşkil həll edilmişdir."

 
Qaynaq: Bədruddin Əl Ayni: Umdətul Qari: 1/174-175
Beyrut: Darul Kutubil İlmiyyə: 1421/2001

Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...




Bu mövzunu oxuyan istifadəçi sayı: 0

0 İstifadəçi, 0 Qonaq, 0 Anonim