Перейти к содержимому


Фотография

Məzhəb ÜzərinəÖnəmli açıqlamalar


  • Mövzuya cavab vermək üçün, avtorizasiyadan keçməlisiniz.
Bu mövzudakı ismarıc sayı: 2

#1 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 26 mart 2013 - 10:05

بسم الله الرحمن الرحيم


Günümüzdə müzakirə edilən məsələlər içində önəminə görə ilk yerlərdə olanlardan biri Məzhəb və onunla bağlı məsələlərdir. Çünki, bu məsələlər üzərindəki spekulyasiyalar müsəlmanlara ciddi zərər vurur. Rəbbimin iznilə bu məsələnin problemli olan bir çox nöqtələrinə toxunmaq və bəzi müşkilləri çözməyə çalışacağam. Müvəffəqiyyət Allahdandır.


Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#2 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 26 mart 2013 - 10:23

1. Məzhəb. Bir şeyin üzərində mülahizə yürütmək üçün öncəliklə onun mahiyyətini anlamaq lazımdır. Elə isə məzhəb haqqında danışmaq üçün onun mahiyyətini anlamaq lazımdır. Məzhəb nədir?
Lüğətdə məzhəb – gedilən yol deməkdir. Dilimizdə metod da deyilə bilər.
Termin olaraq isə məzhəb, müəyyən bir kimsənin sahib olduğu görüşlər və bu görüşlərə vardığı metodların/yolların cəmidir. Lakin mövzumuz gərəyi əsasən bu iki şeydən metod haqda danışmaq istərdik.
Alimlərin metodlarını anlamaq üçün mütləq nəzər salınması gərəkli olan bir nöqtədə, görüşə varmaq üçün üzərində çalışdıqları sahələrdir.
Ortaya çıxan fiqhi məsələlər iki qismə bölünür:
1. Hökmü haqqında Quran və Sünnədə, səhabə görüşlərində açıq ifadələr olanlar.
2. Hökmü haqqında bu qaynaqlarda söz edilməyən, hökmünə qiyas, əl məsalihul mürsələ kimi istinbat metodlarıyla varılanlar.
Fiqh elmini təhqiq edənlərə sirr deyil ki, məsələlərimizin böyük əksəriyyəti məhz ikinci qismdəndir.

Bu qismləri ayrı ayrı incələyək. Birinci qismə gəlincə məsələnin iki yönü var:
A ) Dəlilin nə olduğu. Quranın ümumən dəlil olduğunda ittifaqla bərabər, bəzi şaz qiraətlərin dəlil sayılacağı mövzusu ixtilaflıdır. Sünnətə gəlincə hədislərin növləri çoxdur. Ümumi prinsiplərə zidd olan hədislərin, zəif, mürsəl hədislərin dəlil olub olmadığı mövzusuda ixtilaflıdır. Həmçinin səhabə görüşlərinin dəlil olub olmadığı haqda xilaf məşhurdur.
Alimlərimiz nəyin dəlil olduğu mövzuzunda ixtilaf edərək, bu haqda özünəməxsus metodlara sahibdirlər. Nəyin dəlil olduğunda ixtilafın nəticəsi də təbii ki, fiqhi görüşlərdə özünü göstərir.
B ) Dəlillərin anlaşılması. Dəlillərin anlaşılmasında da imamların müxtəlif yolları vardır. Bunların bir qismi ərəb lüğətiylə, nassın dəlaləti, iqtidası, bir qismi tərcih metodlarıyla, bir qismi nəsxlə, bir qismi təqyidlə, bir qismi təxsislə bir qismi isə başqa məsələlərlə əlaqəlidir. Nəticəyə aparan yolların bir çoxunda ixtilafların olması təbii olaraq nəticədə varılmış görüşə təsir edir.

İkinci qismə - hökmü haqqında bu qaynaqlarda söz edilməyən, hökmünə qiyas, əl məsalihul mürsələ kimi istinbat metodlarıyla varılanlara gəlincə, buda metodlarda ixtilafların bol olduğu qismdir. Çünki, alimlər qiyasda illətin təsbiti, mürsəl məsləhətlərin cürbəcür yönü, əqli dəlillərin bu cür məsələlərdə rolu kimi bir çox məsələdə ixtilaf ediblər. Buda öz növbəsində varılan görüşlərə təsir göstərir.

Beləcə məzhəb – çoxsaylı yanaşma metodlarının, üsulların cəmindən ibarətdir. Bir adamın məzhəbi onun dinə yanaşma üsuludur/metodudur. Bir adamın məzhəbi onun Allah və Rəsulunu ən gözəl şəkildə anlamaq üçün istifadə etdiyi metodların cəmidir.


Məsələni daha gözəl anlamaq istəyənlərin ən azından bəsit bir fiqh üsulu kitabı oxuması qaçınılmazdır.


  • Ayaz bu ismarıcı bəyəndi
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...

#3 Usuli

Usuli

    Forum Əhli

  • Moderators
  • 1.265 ismarıc
  • Məzhəb:Hənəfi

Yerləşdirilmə tarixi: 26 mart 2013 - 10:30

2. Məzhəbin növləri. Adətən məzhəb deyildikdə ağla fiqhi məzhəblər gəlir. Lakin əslində cürbəcür sahələrdə məzhəblər-yanaşma metodları vardır. Bunlardan əsası üçdür:

1 ) Etiqadda məzhəb. Etiqadda məzhəb insanın etiqadi məsələlərə yanaşma üsulu, dəlil qəbul etdiyi qaynaqlar, onların ağla nisbətdə anlaşılması, ağılla təzad təşkil edən yerlərdə zahiri mənadan çıxarılması və bənzəri metodlardan ibarət bir sistemdir.
Etiqadda, məzhəb sözü yerinə adətən firqə kəliməsi işlədilir – etiqadi firqələr deyilir. Etiqadda məzhəbləri çox geniş təsnif etmək olar. Bu barədə qədimdən bəri bir çox kitab yazılmışdır. Ən məşhurları Şəhristaninin "Əl Miləl vən Nihəl", Bağdadinin "Əl Farq beynəl Firaq" əsərləridir ki, hər ikisidə Türk dilinə tərcümə edilib və Azərbaycanlı oxucular bu kitablardan faydalana bilərlər.

2 ) Fiqhdə məzhəb. Fiqhi məzhəbin mahiyyəti yuxarıda izah edilmişdir. Hər kəs üçün dinə yanaşma üsulu – məzhəb qaçınılmazdır. Hətta elmdən nəsibi sadəcə səhih hədisi zəifə tərcih etmək qaydasından başqa bir şey olmayan, məzhəbə tabe olmağı şiddətlə inkar edən cahillərin belə bu tərcihləri bir qayda və məzhəbdir. Bu məzhəbə görə iki hədis qarşılaşarsa, səhih olan zəifdən önə alınar. İnkar etdikləri məzhəblərdə elə məhz bu cür qaydalardan ibarətdir. Lakin, Allah dilədiyinə anlayış verir, dilədiyini kor buraxar.
Əhli Sünnə qatında günümüzə qədər sistemli şəkildə qorunmuş məşhur dörd fiqhi məzhəb vardır. Bunlar xronologiya üzrə Hənəfi, Maliki, Şafi və Hənbəli məzhəbləridir.
Alimlər bu dörd məzhəb xaricindəki görüşlərin təqib edilməyəcəyi mövzusunda bir çox icmalar nəql etmişlər. Hətta onlardan bəziləri dörd məzhəb xaricinə çıxmağın qadağan olması haqda ayrıca kitablar təlif etmişlər. Hənbəli alimlərindən İbn Rəcəbin "Ər Rədd alə Mən İttəbəa Ğeyrəl Məzəhibil Ərbəa" adlı risaləsi bunlardan biridir.

3 ) Tasavvufda məzhəb. Tasavvufda məzhəb, digər mövzularda olduğu kimi elmin öyrəndiyi sahəylə əlaqəlidir. Yəni tasavvufda məzhəb, nəfs tərbiyəsi, şeytanla mübarizə üsulları, qəlbdə Allah qorxusunu artırmaq və bənzəri məsələlərə yanaşma metodudur. Təbii ki, bir çox alimin bu barədə öz üsulu və məzhəbi vardır. Tasavvufda məzhəb kəliməsi yerinə adətən təriqət sözü işlədilir. Tasavvuf təriqətlərinin məşhurları: Şazəli, Qadiri, Nəqşibəndi, Rufai, Abbasi, Quşeyri və bənzəri yollardır.
Böyük təəssüflə bildirmək istərdim ki, bu təriqətlərin bir çoxu günümüzdə ruhsuz cəsəd halına gələrək, Allahın ağıldan məhrum etdiyi səfehlərin əlinə keçmiş və insanları fərz qılınmış şeylərdən yayındırmağı hədəfləyən təhlükə yuvalarına çevrilmişlər.
Geriyə sadəcə onların yazdığı qiymətli kitablardan istifadə etmək qalır. Allaha həmd olsun bu kitabların bir çoxu Türk dilinə çevrilib və nəfsini tərbiyə etmək istəyənlər bu əsərlərdən faydalana bilərlər.

Bunların xaricində cürbəcür sahələr əsas alınaraq insanları müxtəlif məzhəblərə bölmək mümkündür. Günümüzdə bu sahələrin ən başlıcaları ikidir:
1. Hakimiyyət.
2. Cihad.
İnsanlar bu mövzularda müxtəlif məzhəblər üzrədirlər. Öncəliklə onlar İslami hakimiyyəti vacib görənlər və görməyənlər olaraq ayrılır. Daha sonra isə bu məsələlərə münasibət, dövlət qurma proqramı və bir çox başqa sahədə müxtəlif məzhəblərə ayrılırlar.
Eləcədə Cihad sahəsində insanlar qismlərə ayrılır. Onlardan bir qismi Kitabın bəzi ayələrinə iman etdikləri halda, nəfslərinin xoşuna gəlməyən cihadı öz leksikonlarından çıxarıb, yeni – cihadsız bir din əmələ gətirib.
Bir qismi cihada müsbət baxsada, ona dəstəkdə fərqli fərqlidir. Bəziləri bu yolda canlarını qoyarkən, bəziləri puluyla bir mücahidin təchiz ediləcəyi bahalı telefonlarıyla on il əvvəl keçirilmiş bir əməliyyatın videosunu sosyal şəbəkələrdə paylaşaraq "dəstəklərini" nümayiş etdirirlər...


  • Abdulğafur, Ayaz və Islam bu ismarıcı bəyəndilər
Ən çətin yıxılan büt, insanın öz nəfsidir...




Bu mövzunu oxuyan istifadəçi sayı: 1

0 İstifadəçi, 1 Qonaq, 0 Anonim